گروه اقتصادی خبرگزاری فارس ـ فاطمه بیات ـ بحث تولید، واردات و مصرف ماهی تیلاپیا طی چند سال گذشته در رسانه‌ها بسیار پررنگ شده تا جایی که مردم نمی‌دانند که آیا مصرف این نوع ماهی به دلیل کم استخوان بودن و سهولت در مصرف، خواص مصرف سایر آبزیان را دارد یا خیر؟

از چند سال پیش که بحث پرورش ماهی تیلاپیا در داخل کشور مطرح شد، سازمان حفاظت از محیط‌ زیست به دلیل آن که این نوع ماهی را مهاجم می‌داند، تولید آن را در داخل ممنوع اعلام کرد.


البته این مسئله تا حد زیادی صحت دارد؛ چراکه ماهی تیلاپیا به‌عنوان یک ماهی گرمابی بر سر راه خود هر آنچه را که به‌عنوان موجود زنده وجود دارد می خورد و ممکن است گونه‌ های بومی در یک کشور را از بین ببرد. مضاف بر آنکه ماهی تیلاپیا حتی با آب فاضلاب هم تغذیه می‌کند.

رئیس هیات مدیره شرکت طلایه داران کشت و صنعت بختیاری و عضو کارگروه تشکیلات و ارتباطات شورای عالی سیاست گذاری ماهیان سردآبی کشور نیز چندی پیش گفته بود: ماهی تیلاپیا برای ماهیان دیگر گونه مهاجم محسوب می‌شود چرا که در شرایط سخت سازگار بوده و به دلیل نرخ زاد و ولد بالا خطری برای جایگزینی ماهیان بومی محسوب می شود.

امیر صالحی ادامه داد: طبق آمار شیلات کشور سالانه 10 هزار تن ماهی تیلا‌پیا به صورت فیله و قانونی وارد کشور می‌شود اما آمار جهانی از چین نشان می‌دهد که 43هزار تن برای ورود به ایران بارگیری می‌شود و این در حالی است که به جز چین از دیگر کشورهای شرق آسیا، آفریقای جنوبی و آمریکای جنوبی نیز این نوع ماهی وارد کشور می شود که می توان واردات این نوع ماهی را 50 هزار تن تخمین زد.

این پرورش دهنده ماهی در قفس در دریاچه سد خان آباد الیگودرز اضافه کرد: در واقع 10هزار تن از مبادی رسمی وارد شده و بقیه واردات قاچاق محسوب می شود. مضاف بر آنکه به ازای واردات یک کیلوگرم ماهی تیلاپیا (فیله) 2کیلوگرم از ظرفیت ماهیان کشور کاهش می‌ یابد در واقع واردات 50 هزار تن فیله معادل با انباشت 100 هزار تن ماهی پرورشی در استخر است.

*قیمت تیلاپیا چهار تا 6 برابر قیمت جهانی

وی بیان کرد: ارزش هر کیلوگرم این ماهی در دیگر کشورها یک دلار بوده اما در ایران بین 170هزار تا 250هزار ریال معامله می‌شود؛ مضاف بر آنکه نظارت بهداشتی در این زمینه بر روی این گونه ماهی وجود ندارد.

*نام تیلاپیا در لیست 100 ماهی مهاجم دنیا نیست

امین محمودی به‌ عنوان کارشناس شیلات و تحلیل‌ گر شبکه اقتصاد مقاومتی در مورد مزایای تولید و مصرف ماهی تیلاپیا به خبرنگار فارس می‌گوید: بنده 6 ماه به طور عمیق روی این مسئله کار کرده و از متون خارجی و داخلی 70 مصاحبه گرفته‌ام ، اینکه می‌گویند ماهی تیلاپیا یک ماهی مهاجم است، اصلاً در تعریف سازمان‌ های بین‌المللی نیامده تا جایی که در آخرین رده‌بندی یونیدو و سازمان غذا و داروی آمریکا که 100 گونه ماهی مهاجم را انتخاب کرده‌اند، نام تیلاپیا دیده نمی‌شود اما قزل‌آلای رنگین کمان و کپور معمولی در این رده قرار گرفته است.

*پرورش نوع بی‌ کیفیت تیلاپیا در داخل

وی با انتقاد از اینکه سازمان شیلات به طور رسمی برای تولید تیلاپیا مجوز نمی‌دهد، گفت: این موضوع سبب شده تا برخی از تولید کنندگان تیلاپیا نوع زیلی که درجه پایین این نوع ماهی محسوب می‌شود و از نظر اقتصادی هم مقرون به صرف نیست را پرورش دهند، در حالی‌که بهترین گونه آن مدل نیل است که مؤسسه تحقیقات بافق یزد هم از حدود 10 سال پیش روی این نوع تیلاپیا کار می‌کنند و مؤسسات خارجی هم آن را تایید می‌کنند.

وی به فرار مسئولان محیط‌ زیست از مناظره و مذاکره و به نتیجه رساندن مسئله تیلاپیا اشاره می‌کند و می‌گوید: در همین راستا در سال 90، مسئولان سازمان حفاظت از محیط‌ زیست و مجمع تشخیص مصلحت نظام با هم جلساتی برگزار کردند که هر بار محیط‌ زیست برای این مسئله بهانه بی‌ منطقی ارائه می‌کند.


به گزارش فارس، این در حالی است که ماهی تیلاپیا در 140 کشور دنیا تولید می‌شود و سالانه 6 میلیارد دلار گردش مالی این نوع از ماهی است، چراکه فیله‌پذیری آسان و تیغ کم موجود در این ماهی باعث شده تا مردم رغبت بیشتری برای مصرف آن داشته باشند، جالب‌تر آنکه روزانه 480 میلیون تومان صرف واردات ماهی تیلاپیا می‌شود که اگر همین رقم صرف پرورش و تولید ماهی داخلی شود، علاوه‌ بر جلوگیری از خروج ارز سبب افزایش اشتغال و تولید داخلی می‌شود.

*شیلات با پرورش تیلاپیا در آب‌های محدود مشکلی ندارد

البته نظرات متفاوتی نسبت به خواص ماهی تیلاپیا در بین کارشناسان حوزه شیلات وجود دارد.

برای آنکه بدانیم سازمان شیلات نسبت به پرورش این ماهی چه موضعی دارد، با حسین عبدالحی معاون آبزی‌پروری سازمان شیلات تماس گرفتیم. او با تأکید بر اینکه سازمان شیلات هیچ‌گونه منعی برای تولید این نوع ماهی ندارد، گفت: ما مشکلی در زمینه پرورش ماهی تیلاپیا در کشور نداریم و هم‌اکنون نیز دو شرکت در بخش خصوصی و مؤسسه تحقیقات در بافق یزد کار پرورش این نوع ماهی را آغاز کرده‌اند.


وی به نکته جالبی اشاره کرد و افزود: ما قبلاً یک توافق‌ نامه با سازمان محیط‌ زیست در این زمینه داشتیم و اکنون بیشتر مخالفان خارج از بدنه کارشناسی این سازمان هستند.


خبرنگار فارس پرسید که آیا ممکن است منافع واردکنندگان تیلاپیا سبب فشار برای ندادن مجوز و تولید این نوع ماهی در کشور مؤثر باشد که این مسئول در سازمان شیلات از پاسخ دادن به این سؤال طفره رفت و گفت: ما در سال 94 توافق‌ نامه‌ای را با سازمان محیط‌ زیست امضا کردیم و 10 مجوز برای پرورش این ماهی در استان یزد صادر کردیم، ولی اکنون برخی افراد بیرون از بدنه محیط‌ زیست با پرورش ماهی تیلاپیا مخالفند،‌ در حالی‌ که ما می‌گوییم اگر این نوع ماهی در آب‌های شور و آب‌های محدود تولید شود تأثیری بر روی محیط‌ زیست نخواهد داشت، ما مخالفیم که ماهی تیلاپیا به منابع آبی ما راه پیدا کند؛ چراکه ممکن است باعث از بین رفتن گونه‌های بومی شود.


وی تصریح کرد: اگر ماهی تیلاپیا در مناطق غیرساحلی که منبع آبی ندارد پرورش یابد، هیچ ایرادی نخواهد داشت.

*با واردات تیلاپیا مخالفیم

در عین‌حال رضا شاهی‌ فر مدیرکل دفتر حفظ و بهسازی منابع دریایی سازمان شیلات در مورد پرورش ماهی تیلاپیا به خبرنگار فارس گفت: بهتر آن است که به جای واردات ماهی تیلاپیا خودمان این نوع ماهی را پرورش دهیم تا تمام استانداردها را در نظر بگیریم، نه آنکه با واردات بی‌ رویه به پرورش ماهی داخلی هم ضربه بزنیم.

وی افزود: در عین‌حال ارزش خوراکی ماهی تیلاپیا آن چنان نیست که برای آن سرو دست می‌شکنیم، مضاف بر آنکه سازمان حفاظت از محیط‌زیست معتقد است، طرف خارجی برای تولید این نوع ماهی از آنتی‌ بیوتیک استفاده می‌کند در حالی‌که خودمان می‌توانیم با رعایت یکسری نکات و محدودیت‌ ها، آن نوع ماهی را تولید کنیم.