اگر در چند هفته اخیر پیگیر خبرهای حوزه بهداشت و سلامت بوده اید ، حتما متوجه شده اید که براساس قانونی جدید ، تبلیغ برخی از محصولات خوراکی مانند انواع چیپس ، پفک ، سوسیس و کالباس ، غذاهای فرآوری شده مثل ناگت ، نوشابه ، سس های چرب ، روغن هایی با اسید چرب ترانس بالا یا محصولاتی که با این روغن ها تولید می شوند در رسانه ها ممنوع شده است

به همین بهانه ، گفت وگویی داشته ایم با دکتر ربابه شیخ الاسلام ، متخصص اپیدمیولوژی تغذیه ، تا بیشتر با چند و چون این قانون و دلایل تصویب آن آشنا شویم.

سلامت: خانم دکتر! قرار است که این قانون از چه زمانی اجرایی شود؟

راستش را بخواهید ، یک قانون از زمانی که تصویب می شود باید به اجرا در بیاید و چون قانون منع تبلیغ برخی محصولات غذایی هم تصویب شده است و قرار بوده که وزارت بهداشت متولی اجرای آن باشد ، این وزارتخانه از وزارتخانه های دیگر هم دعوت کرده تا به طور مشترک از همین امروز جلوی تبلیغ خوراکی هایی را که مصرف آنها سلامت مردم را به خطر می اندازد ، بگیرند.

سلامت: آیا تولید این خوراکی ها هم از این به بعد ممنوع می شود؟

نه ، تولید آنها بلامانع است و فقط تبلیغ کردنشان در رسانه ها مجاز نیست.

سلامت: آیا این منع تبلیغات تنها منحصر به صدا و سیما می شود؟

نه ، تمام رسانه های سمعی و بصری ، روزنامه ها و مجلات ، ملزم به رعایت این قانون هستند و راه گریزی هم از آن ندارند. چون اگر سازمان و رسانه ای این قانون را نادیده بگیرد از 10 تا 100 میلیون تومان جریمه خواهد شد و در صورت تکرار ، میزان جریمه افزایش خواهد یافت.

سلامت: به نظر شما اصلا دلیل تصویب چنین قانونی چه بوده است؟

ببینید! ابتلا به برخی از بیماری ها مانند فشارخون بالا در کشور ما رو به افزایش است و مصرف غذاهای شوری مانند خیارشور ، چیپس یا ذرت های حجیمی که با نام پفک شهرت یافته اند یکی از بزر گ ترین دلایل ابتلا به این بیماری است. به طور کلی ، ابتلا به بیماری های غیرواگیر در ایران به شدت در حال رشد است و همین حالا هم برای پیشگیری خیلی دیر شده است. خوردن تنقلات شوری که ما تبلیغ آنها را ممنوع کرده ایم ، می تواند از کودکی ذائقه فرزندان ما را خراب کند و باعث شود که آنها ذائقه نمکینی پیدا کنند و در بزرگسالی درگیر بیماری هایی مانند پرفشاری خون یا ناراحتی های قلبی شوند. از طرف دیگر ، مصرف غذاهای چرب ، غذاهای حاضری سرخ شده ، روغن های جامد ، روغن هایی با ترانس بالا و انواع چیپس ها که با حرارت زیاد روغن تهیه می شوند و امکان آزاد شدن مواد سرطان زا در آنها وجود دارد ، می تواند سلامت مردم را به طور جدی تهدید کند. شاید مسوولان بهداشت و سلامت کشور باید خیلی زودتر از اینها چنین قانونی را تصویب می کردند و اصلا قانونی برای جلوگیری از تولید مواد غذایی مخل سلامت مردمی?داشتند تا امروز با سیل عظیم بیماران در بیمارستان های دولتی ، خصوصی و هزینه های هنگفت درمان آنها مواجه نمی?شدیم. شما مطمئن باشید اگر امروز چنین قوانینی تصویب و اجرا نشوند ، فردا روزی که بچه هایمان بزرگ شدند ، دیگر آدم سالمی بین آنها پیدا نخواهد شد!

سلامت: پس به نظر شما چنین قوانین و اقداماتی می توانند تاثیر مثبتی روی سلامت عمومی جامعه داشته باشند؟

البته که می توانند. بگذارید مثالی در این باره برایتان بزنم. فرانسوی ها طی تحقیقات و مطالعات فراوان خود متوجه شده اند که راز طول عمر و درصد ابتلای پایین به بیماری های قلبی بین ژاپنی ها گنجاندن زیاد ماهی در برنامه غذایی شان است و آنها هم ماهی را از دوران کودکی به رژیم بچه ها وارد کردند و از مادران خواستند که ماهی را با کمترین افزودنی و تغییر شکلی به کودکانشان بدهند تا ذائقه آنها -مانند ذائقه ما ایرانی ها- به نمک و ادویه فراوان عادت نکند و نتیجه خوبی هم از این اقدامشان گرفتند. به طور کلی ، آمار بیماری های قلبی بین کشورهای ژاپن ، چین و تایلند به دلیل مصرف فراوان آبزیان ، بسیار پایین است و اقوامی که تغذیه سالم تری دارند و بیشتر از خوراکی های تازه مانند سبزیجات استفاده می کنند ، طول عمر بیشتری نسبت به اقوامی که بیشتر غذاهای چرب ، شور و فرآوری شده می خورند ، دارند. به همین خاطر مسوولان هم باید چنین قانونی را تصویب و اجرا کنند تا به این نکته اعتراف شود که متاسفانه سن ابتلا به بیماری های قلبی در کشورمان خیلی پایین آمده است.

سلامت: خانم دکتر! با توجه به اینکه برخی متخصصان تغذیه ، پاستیل را خوراکی نسبتا مفیدی برای بچه ها می دانند ، شما فکر می کنید که دلیل منع تبلیغ این خوراکی چه بوده است؟

شاید این ممنوعیت به دلیل استفاده برخی تولیدکنندگان از رنگ های غیرمجاز یا حتی مجاز خوراکی که برای بچه های زیر 2 سال مفید نیست یا سوق دادن مردم به عدم تمایل به خوردن پاستیل های فله ای و غیربهداشتی بوده است. به علاوه ، حتی خوردن بیش از اندازه برخی تنقلات به ظاهر مفید مانند پاستیل هم می تواند باعث سیری کاذب بچه ها شود و آنها را از سفره و غذای خانواده محروم کند. به هر حال ، خوردن یک پیاله ماست یا سالاد صیفی جات برای کودک در حال رشد ، خیلی بهتر از خوردن یک بسته پاستیل است.

سلامت: به نظر شما آیا اجرای این قانون باعث به وجود آمدن ضررهای مالی بین تولیدکنندگان صنایع غذایی نمی شود؟ اصلا تکلیف کارخانه های تولیدکننده این محصولات چیست؟

به هر حال ، صنایع هم باید از اول به فکر تولید محصولاتی که برای سلامت جامعه مفید هستند ، می بودند. اتفاقا حالا و با اجرای این قانون به احتمال زیاد بازار رقابت سالم بین کارخانه های مختلف صنایع غذایی گرم می شود و آنها برای گرفتن مجوز تبلیغ کالای خود ، دست به سالم سازی محصولاتشان می زنند تا مثلا بتوانند ادعا کنند که محصولشان چربی اشباع یا روغن ترانس ندارد یا نسبت به محصولات مشابه از چربی بسیار کمتری که سلامت افراد را تهدید نمی کند ، برخوردار است یا پنیری تولید می کنند که نصف پنیرهای موجود در بازار نمک دارد و به این ترتیب با بالابردن کیفیت سلامت محصولاتشان ، هم بازار را در دست می گیرند و هم ضرر نمی کنند و مشتری هم می تواند با خیال راحت ، تنقلات مورد علاقه اش را مصرف کند. شاید برایتان جالب باشد بدانید در حال حاضر ، یک بیسکویت کاملا سالم که مشکلی از نظر وجود چربی اشباع و ایزومر ترانس نداشته باشد در بازار ما وجود ندارد و مسلما اجرای این قانون می تواند باعث تشویق تولیدکنندگان به تولید محصولات برتر شود.

سلامت: و آخرین سوال ، اینکه اگر این محصولات اینقدر مخل سلامت ما هستند اصلا چرا از اول مجوز تولید به آنها داده شده است؟‍!

ببینید! از اول که قرار نبوده این محصولات با این همه خطر تولید شوند و در این حجم انبوه تبلیغ کنند و مورد توجه خانواده ها قرار بگیرند. برخی از این محصولات مانند چیپس و پفک اگر در معرض هوا قرار بگیرند از خودشان پراکسید تولید می کنند و خانواده هایی هم که به دلیل هزینه کمتر ، بسته های بزرگ تر را می خرند و آن را درون ظرفی روی میز خالی می کنند و بچه ها با هر رفت وآمدشان ، کمی از آنها را می خورند درنتیجه در ناسالم بودن این خوراکی ها نباید شک کنند. هدف ما از تصویب چنین قانونی این بود که مصرف این قبیل خوراکی ها بین مردم رواج بیشتری پیدا نکند. متاسفانه نتیجه آماری که در سال 77 در کشورمان گرفته شد ، نشان داد حدود 50 درصد از بچه های 5 تا 11 ماه ، چیپس و پفک می خورند و این یعنی محرومیت آنها از سفره غذایی ، سیری کاذب و رشد نامناسب و ابتلا به بیماری های مختلف در بزرگسالی! همین الان هم با تصویب این قانون گفته نشده است که این محصولات دیگر تولید نشوند بلکه تبلیغ آنها محدود شده تا تلنگری باشد برای کشاندن تولیدکنندگان به سمت محصولات سالم تر.