سم های موجود در میوه و سبزیجات با شستن و پوست گیری از بین می روند؟
امروزه برای جلوگیری از آفات محصولات کشاورزی از طیف وسیعی از آفت کش ها استفاده میشود. این ترکیبات به راحتی قابل حذف نیستند و خطر ورود آنها به بدن از طرق مختلف از جمله مصرف محصولات غذایی آلوده به این سموم بهخصوص میوهها و سبزیجات وجود دارد.
به گزارش سلامت نیوز پرسش این است که اثرات مضر آفت کش ها بر سلامت افراد چیست و تاثیر روشهای پخت وپز، شست وشو، پوست گیری و... تا چه میزان میتواند در کاهش باقیمانده آفت کش ها در محصولات غذایی اثرگذار باشد. آفت کشها موادی شیمیایی هستند که بهمنظور کنترل جمعیت انواع آفات یا نابود کردن آنها تهیه و تولید میشوند و تا مدت زمان مشخصی پس از مصرف این قبیل سموم، حق برداشت و استفاده از محصول برای مصرف وجود ندارد. چنانچه دوره منع مصرف رعایت نشود یا میزان استفاده از سم و باقیمانده آن بیش از حد مجاز باشد محصول مورد نظر برای سلامت مخاطرهآمیز خواهد بود.
آفت کش ها اغلب با سطح بیرونی محصولات در تماس هستند و احتمال کاهش غلظت آنها وجود دارد ولی در صورت ورود آنها به لایه های عمیق تر انتظار میرود مقداری از سموم در محصولات گیاهی باقی بماند.
شست وشو با آ ب
آفت کش ها انواع مختلفی دارند. آنهایی که خاصیت حلالیت در آب دارند با شست وشو از سطح میوه و سبزیجات حذف میشوند. اما آفت کش هایی که تمایل کمتری به حل شدن در آب دارند و بیشتر در بافت چربی ذخیره میشوند به شکل مقاومی در لایه های واکسی پوست میوه و سبزیجات باقی میمانند و چون تمایل به جابه جایی در واکس و انتقال به لایه های عمیق تر پوست محصولات را دارند، عملا شست وشو نمیتواند باعث حذف آنها شود. البته مطالعات نشان میدهد استفاده از محلولهای ضد عفونی کننده همچون کلر، نمک، ازن و سرکه در هنگام شستوشو میتواند در کاهش باقیمانده آفت کش های میوه و سبزیها موثر باشد.
پوست گیری موثر است
اغلب حشره کش ها و قارچ کش های مصرفی نفوذ کمی به داخل بافت محصولات داشته و اغلب در تماس با سطح بیرونی آنها هستند و پوست گیری میتواند بیش از 50 درصد باقیمانده آفت کش ها را حذف کند. هر چه پوست محصول ضخیم تر باشد احتمال نفوذ آفت کش کمتر است. اما در مورد محصولاتی همچون گوجه فرنگی که پوست بسیار نازکی دارند به نظر میرسد آفت کش ها بتوانند به پالپ آنها نفوذ کنند. در میوه ها غلظت باقیمانده آفت کش ها در ساقه میوه و پوست بیشتر و در سبزیجات برگی این غلظت در برگهای بیرونی بیشتر از برگهای داخلی است. مطالعات حاکی از آن است که با پوست گیری ضخیم و حذف برگهای بیرونی سبزیجات و همچنین جدا کردن پوست نازک گوجه فرنگی باقیمانده آفت کش ها به میزان زیادی حذف خواهند شد.
پخت و پز چطور؟
عوامل مختلفی همچون مدت زمان طبخ، درجه حرارت، روش پخت، نوع آفتکش و افزودنی های مورد استفاده میتواند در کاهش باقیمانده سموم دفع آفات موثر باشد. در میان روشهای پخت و پز در صورت استفاده از آب در فرآیند پخت بخشی از مولکولهای آفتکش به دنبال خروج آب میانبافتی وارد آب پخت شده و بخشی بر اثر گرما تبخیر یا تجزیه و البته مقداری از آن نیز میتواند دست نخورده باقیمانده و به مصرف کننده منتقل شود. مطالعات نشان میدهد فرآیند پخت در گوجه فرنگی، اسفناج، گل کلم و بامیه سبب کاهش باقیمانده آفت کشها میشود.
عملیات آسیاب کردن و ماندگاری
بیشترین غلظت باقیمانده آفت کشها در لایه بیرونی سبوس غلات مشاهده شده است که با آسیاب کردن، پختن و سایر فرآیندها تا حد زیادی از میزان آن کاسته میشود. همچنین مطالعات حاکی است بر اثر نگهداری چند روزه برخی میوهها و سبزیها همچون خیار در دمای یخچال در حد چشمگیری بقایای سموم دفع آفات حذف شدهاند.
خطرات آفت کشها برای سلامت
براساس تحقیقات و مطالعات انجام شده آفت کشها میتوانند بر سیستم اعصاب محیطی و مرکزی بیشترین اثر مخرب را بگذارند و یکی از دلایل بروز آلزایمر، پارکینسون و اختلالات عصبی محسوب میشوند.
همچنین میتوانند سبب ایجاد ناهنجاریهای مادرزادی و اختلالات ژنتیکی در جنین و کودکان زیر یکسال به دلیل سیستم ایمنی ضعیف و عدمتوانایی سم زدایی بدن شوند. از دیگر اثرات خطرناک آفت کشها در بزرگسالان و کودکان سرطانزایی آنهاست. در نتیجه با توجه به خطرناک بودن آفت کش ها و اینکه امکان حذف آنها از مزارع به دلایل اقتصادی وجود ندارد توصیه بر نظارت مسؤولان ذیربط بر باقیمانده سموم محصولات کشاورزی و لزوم تعیین استانداردهای لازمه و کمک گرفتن از روش های شست وشو با محلولهای ضد عفونی کننده و پوست گیری صحیح میوه ها و سبزیجات است که میتواند به میزان زیادی از دریافت بیش از حد آفت کش ها جلوگیری کند.