خواص و مضرات مصرف دومین نوشیدنی محبوب در جهان
چای پس از آب، دومین نوشیدنی محبوب در جهان است که با وجود داشتن خواص درمانی فراوان، مضراتی را نیز برای بدن به همراه دارد.
به گزارش سلامت نیوز، بسیاری از پژوهشگران معتقدند که چای نخستین بار در قرن سوم میلادی در چین و در قالب یک نوشیدنی دارویی ظاهر شد. نزدیک به یک هزار و ۳۰۰ سال بعد این گیاه به بازرگانان پرتقالی فروخته شد و امروز هزاران سال است که در جهان به طور گسترده تجارت میشود. بزرگترین تولید کنندگان چای در بازار امروز کشورهای چین و هند هستند. چای به هر گوشه جهان رسیده و امروز مردم کشورهای مختلف آن را به روش های متفاوتی مصرف میکنند.
این نوشیدنی محبوب انواع مختلفی دارد. تمام انواع چای در واقع از یک نوع گیاه به نام کاملیا سیننسیس به دست میآیند و تنها تفاوت آنها در فرآیند تهیه، تولید و میزان اکسایش- واکنشی که در جریان آن برگ های فرآوری شده در معرض سطوح بالای اکسیژن قرار می گیرند، است.
فرآیند تهیه چای در پنج مرحله اصلی چیدن، پلاس، مالِش (شکل دادن به برگها)، اکسیداسیون (تخمیر) و خشک کردن انجام میشود. در تولید برخی از انواع چای برخی از این مراحل حذف شده و در تولید برخی دیگر از انواع چای این مراحل بارها تکرار میشوند. چای سیاه، چای سبز، چای سفید، چای اولانگ و چای پوئر از محبوب ترین انواع چای هستند که در زیر به معرفی خواص و ویژگیهای هر یک میپردازیم:
چای سیاه
چای سیاه که از برگهای تخمیر شده به دست میآید، بیشترین میزان کافئین را در بین انواع چای دارد. مرحله پلاس در تهیه چای سیاه به طور کامل انجام می شود که اکسیداسیون کامل را به همراه دارد. در طی فرآیند اکسیداسیون، آب موجود در برگ تبخیر میشود و برگ اکسیژن بیشتری از هوا جذب میکند. رنگ سیاه و قهوهای برگهای چای سیاه به دلیل اکسیداسیون کامل ایجاد میشود.
چای سبز
در تهیه چای سبز برگها پس از چیده شدن مدتی به حال خود رها میشوند تا کمی پلاسیده شوند، پس از این مرحله با حرارت دادن سریع به برگها آنها را خشک کرده تا اکسیداسیون صورت نگیرد، با این کار از عمل تخمیر جلوگیری میشود. برگهای تازه چای سبز تا جایی حرارت داده میشوند تا از قهوهای شدن آنها جلوگیری شود. این نوع از چای با وجود رنگ کم، عطر و طعم خوبی دارد.
چای سفید
چای سفید از جوانه ها و گلبرگهای تازه گیاه چای و به صورت دستی تهیه میشود و اکسیداسیون و تخمیر در فرآیند تولید آن حذف میشوند. از آنجایی که در فرآیند تولید چای سفید برگها مالش داده نمیشوند، این چای ملایم ترین طعم و عطر را در بین سایر چایها دارد. چای سفید کمترین میزان کافئین را در بین چایها داشته و حتی از چای سبز نیز کافئین کمتری دارد.
چای اولانگ
چای اولانگ در مراحل تولید تحت اکسیداسیون پایینی قرار میگیرد. میزان کافئین این چای چیزی بین کافئین موجود در چای سبز و چای سیاه است. این چای نه به غلظت چای سیاه و نه به ملایمت چای سبز است و عطر و طعمی شبیه گل یا میوه تازه دارد.
چای پوئر
چای پوئر یک کهنه چایی چند ماهه یا چند ساله است که تحت فشار به شکل قالبی در میآید و خواص دارویی فراوانی دارد. در فرآیند تهیه چای پوئر برگهای چای ابتدا تحت فرآیندی مشابه چای سبز قرار میگیرند. اما پیش از آنکه برگ ها کامل خشک شوند فشرده شده و به صورت قالبی و شکل های تزیینی در میآیند. این چای تحت فرآیند تخمیر ثانویه و طبیعی قرار میگیرد که میتواند بین ۶ ماه تا یک سال متغیر باشد. چای پوئر طعمی بسیار ملایم دارد و میتواند تیرهتر از چای سیاه باشد. این چای به صورت طبیعی تخمیر می شود و اگر به صورت صحیح نگهداری شود هرچه زمان بیشتری بگذرد، طعم و عطر بهتری پیدا خواهد کرد.
سالم ترین نوع چای
چای سبز به خاطر برخورداری از آنتی اکسیدان بیشتر و میزان کافئین کمتر معمولا سالم ترین گزینه در نظر گرفته میشود. بنابراین فواید سلامتی چای سبز، محور تمرکز بیشتر مطالعات قرار گرفته است. با این حال، تمام انواع چای منبع خوبی از ال - تیانین، کافئین و کاتچین هستند.
خواص چای
شواهد علمی نشان می دهد که نوشیدن چای اثرات مثبت فراوانی به همراه دارد و ظاهرا باور چینیان باستان در مورد خواص دارویی چای درست بوده است. برگهای چای مملو از آنتی اکسیدانهای سالم بوده و حاوی موادی هستند که خطر ابتلا به سرطان، دیابت و بیماری قلبی را کاهش می دهند. علاوه بر این، مصرف چای به دلیل وجود پلی فنول ها میتواند به کاهش التهاب مفاصل کمک کند. نوشیدن چای همچنین به کاهش کلسترول و کاهش وزن کمک کرده و هوشیاری ذهنی را بالا میبرد.
مضرات مصرف چای
با وجود تمام خواص درمانی که ذکر شد مصرف چای میتواند مضراتی نیز باشد و به دریافت بیش از حد کافیین منجر شود. در صورت نوشیدن چای همراه غذا و یا بلافاصله بعد از آن، تانن ها ( Tannins) که گروه دیگری از پلی فنولهای موجود در چای هستند با اتصال به آهن، مانع جذب آهن توسط بدن میشوند.
علاوه بر این برخی از کارشناسان سلامت افراد را از مصرف روزانه چای و به خصوص چای سیاه منع میکنند. به گفته این گروه از محققان، مصرف روزانه چای سموم بدن را افزایش داده، باعث ایجاد سنگ کلیه میشود، در سیستم گوارش اختلال ایجاد کرده، استخوانها را ضعیف میکند و به ایجاد لکه بر روی دندان ها منجر میشود.