تهیه نقشه راه گیاهان دارویی /درآمد ۲هزار میلیاردی ازکشت گیاهان بومی
بر اساس آمارها درآمد استان خراسان جنوبی در سال گذشته از کاشت گیاهان دارویی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان بوده و مواد موثره موجود در گیاهانی چون "زعفران"، "زرشک" و "عناب" بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است.
به گزارش ایسنا، استان خراسان جنوبی در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد و از تنوع گیاهی بالا و مناطق با پتانسیل زیاد در حوزه گیاهان دارویی برخوردار است.
با توجه به افزایش حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن، افزایش سهم طب سنتی در سیستم سلامت کشور در نقاط مختلف، پیشینه غنی ایران در طب سنتی و همچنین مستعد بودن استان خراسان جنوبی، احیا و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی ایرانی با استفاده از تمام منابع ملی، در این استان ضروری است.
بر این اساس محققان دانشگاه بیرجند بر اساس برنامه ستاد گیاهان دارویی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری اقدام به تهیه نقشه گیاهان دارویی این استان کردهاند.
اجرای طرح پژوهشی در حوزه ملی
دکتر محمدحسین امینی فرد، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و مجری طرح در گفت وگو با ایسنا، در این باره گفت: با توجه به مصوبه "سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی کشور" در جلسه ۷۳۵ مورخ ۲۵ تیرماه سال ۱۳۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی و جهت تحقق اهداف و سیاستهای راهبردی این سند مهم در برش منطقهای و استانی، طرح پژوهشی با عنوان "تهیه، طراحی و اجرای نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی" توسط ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و از طریق بنیاد نخبگان خراسان جنوبی اجرایی شد.
وی هدف از اجرای این طرح را مطالعه، طراحی و اجرا و سیاست گذاری در مسیر تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی دانست و اظهار کرد: از این رو نقشه راه گیاهان دارویی و طب سنتی میتواند به عنوان نقشه فنی و اجرایی تحقق اهداف سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی در استان خراسان جنوبی تلقی شود.
به گفته مجری طرح، وجود این نقشه برای شناخت موانع، مشکلات، محدودیت ها و ظرفیت ها و اقدامات اساسی برای گیاهان دارویی و طب سنتی در استان خراسان جنوبی بسیار مفید خواهد بود.
امینیفرد خاطر نشان کرد: نقشه راه به این موضوع میپردازد که در انطباق با سند توسعه استان، چه کاری و در چه زمانی، با چه اولویتی، چه منبع اعتباری و چه فناوری باید انجام شود تا به اهداف منطقهای سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی کشور دست یافت.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به بیان پتانسیل های استان خراسان جنوبی در زمینه گیاهان دارویی پرداخت و گفت: استان خراسان جنوبی در اقلیم خشک و نیمهخشک قرار دارد؛ از این رو این استان از اقلیم بسیار خاص برخوردار است که از آن جمله میتوان به تفاوت دمای شب و روز اشاره کرد که به بیش از ۱۰ درجه سانتیگراد میرسد.
پتانسیل استان خراسان جنوبی
وی تبخیر و تعرق با پتانسیل بیش از ۲۲۰۰ میلیمتر، متوسط بارندگی ۱۲۰ میلیمتر در سال، بادهای منظم با سرعت متوسط بیش از ۴ متر بر ثانیه در ۲۲۳ روز از سال و آسمان آفتابی بیش از ۳۰۰ روز در سال را از دیگر ویژگی های اقلیمی این استان نام برد و خاطر نشان کرد: این شرایط موجب شده تا این استان مستعد شرایط کشت و کار بسیاری از گیاهان دارویی باشد، به گونهای که بر اساس آمارها، استان خراسان جنوبی دارای تنوع گیاهی بالا (وجود ۱۲۰۰ گونه گیاهی شناختهشده) است.
این محقق حوزه گیاهان دارویی با بیان اینکه این استان حدود ۱۰ درصد تنوع گیاهی کشور را به خود اختصاص داده است، ادامه داد: از این تعداد گونه گیاهی، حدود ۶۰ درصد از آنها استفاده دارویی و صنعتی دارند و ۸۰ گونه از آنها، گونه های بومی کمیاب و مزیت دار به شمار میروند.
امینی فرد استان خراسان جنوبی را جزو استانهای برتر و یکی از قطب های تولید گیاهان دارویی در کشور توصیف کرد و یادآور شد: به دلیل کشت "زعفران"، "زرشک"، "عناب" و "انار"، از این استان با عنوان سرزمین "طلا" و "یاقوتهای سرخ" یاد میشود.
این استاد دانشگاه بیرجند با بیان اینکه از حدود ۱۵۰ هزار هکتار زمین زراعی و باغی کشاورزی این استان، حدود یک سوم آن یعنی حدود ۵۰ هزار هکتار آن به کاشت گیاهان دارویی اختصاص دارد، اضافه کرد: درآمد استان خراسان جنوبی در سال ۹۷ از کاشت گیاهان دارویی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین گیاهان دارویی پرورش یافته در استان نظیر "زعفران"، "زرشک"، "عناب"، "انار" و "گل نرگس" به دلیل شرایط خاص آب و هوایی آن، دارای مواد موثره دارویی بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است، ولی در عین حال به دلیل نبود دانش و امکانات کافی در مورد اینکه چه محصولی و با چه تکنولوژی باید به بازار معرفی شود، در استان از پتانسیل اقتصادی گیاهان دارویی به صورت کامل استفاده نمیشود.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده های آن و افزایش سهم طب سنتی در سیستم سلامت کشور و همچنین مستعد بودن استان خراسان جنوبی، احیاء و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی ایرانی با استفاده از تمام منابع ملی در این استان ضروری به نظر می رسد.
امینی فرد خاطر نشان کرد: این در حالی است که داشتن یک سند علمی محکم، استراتژیک و راهبردی، انجام این امر را تسهیل خواهد کرد و در این راستا نقشه راه گیاهان دارویی که تهیه شده است، مجموعهای از طرحها، سیاست ها و برنامه ها و اقدامات فنی و قانونی در جهت حمایت از سیاست ها و تدوین استراتژی های گیاهان دارویی استان برای مقابله با چالش بیکاری استان، با ایجاد شرایط برای تولید اولیه، تحول صنعتی و صادرات محصولات با ارزش افزوده برای بازارهای جهانی است.
تهیه نقشه راه گیاهان دارویی
وی با تاکید بر اینکه این نقشه بر اساس روش برنامهریزی استراتژیک بوده و بر مبنای اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برنامهها ارائه شده است، یادآور شد: علاوه بر مطالعات علمی و پژوهشی برای این طرح، کارگروهای علمی و تخصصی از اعضای هیات علمی دانشگاه بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی، جهاد دانشگاهی، مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و صنایع و بخش خصوصی استان، تشکیل و از نظرات این کارگروهها به عنوان اساس و پایه این طرح استفاده شد.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند افزود: روش تهیه نقشه راه گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی را بر اساس روش برنامهریزی استراتژیک و بر مبنای اهداف ۱۰ ساله (۱۳۹۷ تا ۱۴۹۷) ارائه شد و بر این اساس، این طرح در چهار مرحله اجرایی شده است.
وی "تجزیه و تحلیل وضعیت موجود گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی"، "نقاط ضعف و تهدیدها گیاهان دارویی و طب سنتی استان"، "نقاط قوت و فرصت های گیاهان دارویی و طب سنتی استان خراسان جنوبی" و "ارائه اقدامات، راهبردها و برنامه عملیاتی جهت تهیه نقشه گیاهان دارویی و طب سنتی استان" را از مراحل چهارگانه اجرای نقشه گیاهان دارویی استان خراسان جنوبی نام برد.