تاثیر مصرف کشمش و عناب بر کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از مواجهه با صدا

امروزه مواجهه با صدا به عنوان یک مشکل بهداشتی به خصوص در محیط های صنعتی مطرح است. تحقیقات نشان می دهد در بسیاری از موارد، صدا از طریق مکانیسم استرس اکسیداتیو در بدن اعمال اثر می‌کند.

استرس اکسیداتیو چیست؟

استرس اکسیداتیو عدم‌ تعادل بین رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان ها در بدن می باشد. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های حاوی اکسیژن با الکترون‌های جفت‌نشده هستند که ممکن است باعث واکنش‌های شیمیایی زنجیره‌ای در بدن شوند بدلیل آنکه می توانند با مولکول‌های دیگر به‌راحتی واکنش نشان دهند، این واکنش‌ها اکسیداسیون نامیده می‌شوند و ممکن است مفید یا مضر باشند. از طرف دیگر، آنتی‌اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که می‌توانند بدون بی‌ثبات‌کردن خود، یک الکترون به رادیکال آزاد بدهند. این باعث می‌شود رادیکال آزاد تثبیت شده و کمتر واکنش‌پذیر باشد.

اکسیداسیون فرایندی طبیعی و ضروری است که در بدن اتفاق می‌افتد. اما استرس اکسیداتیو وقتی اتفاق می‌افتد که بین فعالیت رادیکال آزاد و آنتی اکسیدان تعادل وجود نداشته باشد. رادیکال‌های آزادی که به‌درستی کار می‌کنند، می‌توانند با پاتوژن‌ها یا عوامل بیماری‌زا که منجر به واگیر می‌شوند، مقابله کنند.

وقتی تعداد رادیکال‌های آزاد آن‌قدر زیاد باشد که تعادل‌شان با آنتی‌اکسیدان‌ها به‌هم بخورد، ممکن است شروع به آسیب‌رساندن به بافت چربی، DNA و پروتئین‌ها در بدن کنند. پروتئین، چربی و DNA بخش بزرگی از بدن را تشکیل می‌دهند، بنابراین این آسیب ممکن است در طول زمان منجر به بیماری‌های مختلفی بشود؛ این بیماری‌ها عبارت‌اند از: دیابت، التهاب، فشار خون بالا، بیماری های قلبی، سرطان و ...

استفاده از گیاهان دارویی به طور سنتی در جوامع مختلف معمول است و در کشور ما نیز به منظور پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها از گیاهان دارویی استفاده می‌شود. بررسی‌های انجام یافته نشان می‌دهد که عناب و کشمش سیاه سرشار از آنتی اکسیدان طبیعی بوده که می‌تواند فعالیت رادیکال‌های آزاد را خنثی کرده و مانع از آسیب استرس اکسیداتیو به بدن شوند.

با توجه به اینکه گزارشی برای مصرف همزمان آنها در کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از آلاینده های محیط کار یافت نشد، محققان مطالعه‌ای با هدف بررسی میزان اثر مصرف کشمش به همراه دمنوش گیاهی عناب به عنوان آنتی اکسیدان بر تغییرات برخی پارامتر های استرس اکسیداتیو ناشی از مواجهه با صدا در کارگران پرسکار طراحی کردند.

نتایج بررسی همبستگی پیرسون نشان داد که بین میزان مواجهه با صدا و میزان غلظت TTG پلاسما ارتباط معنی داری وجود دارد .همبستگی منفی به این معناست که میزان مواجهه با صدا و سطح TTG موجود در پلاسما نسبت به هم رابطه عکس دارند و با افزایش میزان مواجهه با صدا، TTG پلاسما  به عنوان سیستم دفاع آنتی اکسیدانی، کاهش می یابد.

نتایج آزمون آماری نشان داد تفاوت معنی داری در سطح MDA در گروه مواجهه یافته قبل از مداخله و بعد از مواجهه وجود دارد. به این معنی که سطح MDA پلاسما در گروه مواجهه یافته بعد از مداخله نسبت به قبل از مداخله کاهش یافته است. همچنین تفاوت معنی داری در سطح TTG موجود در پلاسما بین دو گروه مواجهه یافته و کنترل وجود دارد، به طوری که غلظت TTG پلاسما در گروه مواجهه یافته با صدا کمتر از پرسنل اداری است.

 امروزه با گسترش فعالیت های صنعتی و به کارگیری ماشین آلات و تجهیزات متنوع، مواجهه با صدا در محیط های کاری بیش از پیش افزایش یافته است که بر سلامت انسان اثر گذاشته و مشکلات بهداشتی متنوعی را برای افراد در معرض مواجهه ایجاد می‌کند.

بنا بر اعلام پایگاه نتایج پژوهش‌های سلامت کشور، مواجهه با صدا در محیط‌های کاری با ایجاد استرس اکسیداتیو زمینه ساز بسیاری از بیماری‌ها است بنابراین با سنجش استرس در بدن از طریق اندازه‌گیری ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از این آﺳﯿﺐ رادیکال های آزاد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﯿﻮﻣﺎرﮐﺮ ﻫﺎی اﺳﺘﺮس اﮐﺴﯿﺪاﺗﯿﻮ شناسایی می شوند مانند مالون دی آلدئید، ظرفیت آنتی اکسیدانی تام پلاسما و گروه های تیول موجود در پلاسما می توان در جهت پایش شاغلان اقدام کرد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد مصرف کشمش و دمنوش گیاهی عناب به مدت ۲۱ روز توانست درتقویت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی بدن موثر واقع شود. این اقدام می تواند به عنوان نوعی کنترل مدیریتی همانند کنترل های مهندسی مطرح باشد که در محیط های کاری به منظور کنترل و کاهش میزان مواجهه شاغلان با عوامل زیان آوری شغلی رایج است.