تاثیر ماده موثره زعفران در درمان اختلال حافظه

زعفران كلاله خشك گونه گياهي كركوس ساتيووس است كه علاوه بر مصارف غذايي به عنـوان ادويه، داراي خواص درماني متفاوتي نيز می باشد. در حال حاضر بيش از ۸۰ درصد از ۱۹۰ تن توليد جهاني زعفران، متعلق به ايران است. 

آلزایمر یکی از بیماری‌های رایج در سنین بالا است که روی حافظه تاثیر می‌گذارد. هیچ درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، اما می‌توان با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی از ابتلا به آلزایمر پیشگیری و علایم آن را کاهش داد. یکی از گیاهانی که در درمان آلزایمر موثر شناخته می‌شود، زعفران است. زعفران به دلیل طبع گرمی که دارد می‌تواند در درمان آلزایمر و پیشگیری از آن تاثیرات بسیاری بگذارد. 

نکته‌ای که طب سنتی و مدرن در مورد آلزایمر روی آن توافق دارند، اهمیت وجود رژیم غذایی سالم برای کم شدن احتمال وقوع این بیماری در سنین بالا است. متخصصان طب سنتی به طور ویژه‌ای بر تاثیر سرد بودن مغز روی احتمال وقوع آلزایمر تاکید می‌کنند. در واقع عدم وجود گرمیجات به مقدار کافی در رژیم غذایی هر فرد و استفاده بیش از حد از مواد غذایی با طبع سرد، خطر ابتلا به آلزایمر را در افراد افزایش می‌دهد. زعفران یک آنتی اکسیدان قوی است و به علت کروسینی که دارد باعث افزایش حافظه می شود و شما با مصرف زعفران، نه تنها حافظه و یادگیری خود را تقویت می کنید، بلکه سیستم عصبی مرکزی را هم از اختلالات اکسیداتیو دور نگه می دارید.

طب سنتی ریشه‌ بسیاری از بیماری‌ها را در سرد شدن نقاط مختلف بدن می‌داند و راهکارهایی ارائه می‌دهد که در اکثر موارد کارساز به شمار می‌روند. چرا که داروهای شیمیایی بعد از وقوع عارضه وارد عمل شده و بیشتر وقت‌ها درمان‌های موقتی، مسکن یا آسیب‌رسان هستند. اما طب سنتی بیشتر بر پیشگیری، آن ‌هم با مواد مفید، مغذی و غیر شیمیایی تاکید می‌کند.

زنجبیل، دارچین، شیره‌ انگور، عسل و زعفران از جمله مهم‌ترین و کلیدی‌ترین گرمیجات مورد نظر طب سنتی ایرانی به شمار می‌روند. مشاهده شده کسانی که در روستا به پیری می‌رسند کمتر به بیماری‌هایی مثل زوال عقل و آلزایمر دچار می‌شوند. محققان علت این امر را زندگی سالم و تعادل بین گرمی و سردی در رژیم غذایی می‌دانند. در حالی که در رژیم غذایی زندگی شهری و مدرن بیشتر مواد غذایی، طبع سرد دارند و به مواد مغذی همچون عسل و زعفران کم توجهی می‌شود. در این میان زعفران برای پیشگیری از آلزایمر در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای از سمت محققان دریافت کرده است و یکی از بزرگترین عوامل جلوگیری از کاهش حافظه، زوال عقل و حتی مبارزه با آن پس از وقوع عنوان شده است.

آزمایشات بالینی در افراد مبتلا به آلزایمر خفیف نشان داده است که مصرف زعفران برای پیشگیری از آلزایمر به طور مستقیم روی ناحیه‌ هیپوکامپ مغز و بسامد ترشح استیل کولین (که وظیفه‌ ثبت خاطرات را دارد) اثر می‌گذارد و بافت‌های آسیب‌دیده را بهبود می‎‌بخشد.

مهم‌ترین امتیاز زعفران مربوط به این است که اگر در درمان آلزایمر تاثیر نگذارد، به علت طبیعی بودن و مغذی بودن، عوارضی نخواهد داشت و حتی برای بخش‌های دیگر بدن از جمله سیستم ایمنی و گوارش مفید است.زعفران علاوه بر ترمیم بافت‌های مغزی و مبارزه با اختلالاتی همچون افسردگی و آلزایمر، روی بهبودی زخم‌ها، بهتر شدن گردش خون و تنفس، گوارش، سیستم ایمنی و... بسیاری از نقاط بدن تاثیر مثبت خواهد داشت. 

نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد کروسین که ماده موثره زعفران است باعث بهبود اختلال حافظه فضایی و اجتنابی در حیوانات مبتلا به اختلال حافظه می‌شود.التهاب مغزی و استرس اکسیداتیو نقش مهمی در ایجاد و پیشرفت بیماری‌ھای تحلیل برنده سیستم عصبی ھمچون بیماری آلزایمر ایفا می‌کنند. محققان در پژوهشی تاثیر مصرف کروسین را بر اختلال حافظه بیماران مبتلا به آلزایمر مورد بررسی قرار داده‌اند.

بنا بر اعلام پایگاه نتایج پژوهش‌های سلامت کشور، تزریق محیطی لیپوپلی ساکارید موجب القای التھاب مغزی و آسیب عملکردھای حافظه و یادگیری می‌گردد. گزارش شده است که کروسین، جزء فعال اصلی گیاه  زعفران، دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضدالتھابی و ضدآپوپتوز می‌باشد.

پژوهشگران ھدف از انجام این مطالعه را بررسی اثر محافظت نورونی کروسین بر التھاب مغزی و اختلال حافظه القا شده توسط لیپوپلی ساکارید اعلام کردند. نتایج تحقیق نشان داد، مصرف کروسین می‌تواند بصورت یک مکمل در بهبود اختلال حافظه در بیماران مبتلا به آلزایمر مورداستفاده قرار گیرد.

در مجموع به نظر می رسد زعفران و اجزای فعال آن (کروسین، کروستین و سافرانال) در بیماری های مرتبط با سیستم عصبی، بیماری های قلبی عروقی و بیماری های گوارشی نقش پیشگیرانه و درمانی داشته باشند. این عملکردها را به اثرات آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی و ضد آپوپتوزی آنها نسبت می دهند. بر اساس همین یافته ها اخیرا از زعفران و اجزای آن داروهایی برای درمان افسردگی، آلزایمر، سندروم پیش از قاعدگی و مشکلات گوارشی تهیه شده اند که برخی از آنها انحصارا در داخل کشور ما تولید شده اند.