صنایع غذایی در کشور در سال های میانی دهه 70 و اوایل دهه 80 شاهد افزایش شرکت های تولید کننده در این زمینه بود. خوشبختانه ظرفیت خوبی در این زمینه در کشور ایجاد شده است. اما با توجه به اینکه ظرفیت ایجاد شده در برخی از بخش های مرتبط با صنعت بیش از نیاز داخلی بوده است، نیاز به ایجاد بازارهای صادراتی در این بخش ها بیش از دیگر شاخه های این صنعت احساس می شود.

صنعت شکلات، شیرینی و بیسکوییت جز بخش هایی از صنعت غذایی است که نیازمند ایجاد بازارهای صادراتی است. تلاش هایی در این زمینه صورت گرفته اما کافی نیست و می بایست تا بیش از گذشته به فکر گسترش بازارهای صادراتی در این بخش باشیم.

عراق مقصد اول محصولات صادراتی ایران

کشور عراق به عنوان اولین هدف صادراتی محصولات غذایی مطرح بوده است. در سال 94 در مجموع 246 میلیون دلار انواع بیسکوییت، شیرینی و شکلات به این بازار صادر شده است. با توجه به حضور پر رنگ ترکیه در این بازار و همچنین توجه به این نکته که ترکیه در صنایع غذایی بخصوص بیسکوییت، شیرینی و شکلات پیشرو است و توانسته با سرمایه گذاری هایی که در این زمینه انجام داده است، چه به لحاظ ایجاد برند در عرصه بین المللی و چه به لحاظ تنوع محصولات در این بخش توانسته است تا موفق عمل کند.

از آنجایی که ترکیه در بازار عراق حضور دارد، تلاش می کند تا بازار محصولات خود را در این کشور گسترش دهد. با این حال ایران توانسته تا در بازار عراق در سال 95 به نسبت سال 94 موفق تر عمل کند. شرکت های فعال در زمینه تولید شیرینی، شکلات و بیسکوییت توانسته اند در سال گذشته 263 میلیون دلار انواع این محصولات را به عراق صادر کند. این افزایش 17 میلیون دلاری بین سال های 94 تا 95 این نوید را می دهد تا در سال جاری هم شاهد رشد صادرات در این بخش به کشور عراق باشیم.

افغانستان به عنوان دومین هدف صادراتی برای شرکت های تولید کننده محصولات غذایی مطرح بوده است. شرکت های تولید کننده بیسکوییت، شیرینی و شکلات توانسته اند تا در سال 94، 116 میلیون دلار انواع این محصولات را به بازار افغانستان صادر کنند. بازار افغانستان بازار بکری برای محصولات غذایی ایران است.

یکی از دلایل این است که بخشی از افغان ها سال ها به عنوان مهاجر در ایران زندگی کرده اند و با محصولات غذایی تولید شده در ایران آشنایی دارند. تولیدکنندگان محصولات غذایی در شاخه بیسکوییت، شکلات و شیرین توانسته اند تا در سال گذشته، با یک رشد 17 میلیون دلاری، مانند رشدی که در این زمینه در بازار عراق داشتند، توانستند تا در سال گذشته 133 میلیون دلار انواع شیرینی، شکلات و بیسکوییت را به کشور افغانستان صادر کنند.

سومین کشور که پذیرای یسکوییت، شیرینی و شکلات صادراتی ایران است، کشور پاکستان است. با اینکه کشور پاکستان به نسبت دو کشور پیشین یعنی عراق و افغانستان از ثبات سیاسی بیشتری برخوردار است و همچنین به نسبت آنها کشور صنعتی تری محسوب می شود.

با این حال ایران توانسته است تا در بخش صادرات محصولات غذایی به این کشور تا حدودی موفق عمل کند. شرکت های فعال در زمینه تولید بیسکوییت، شیرینی و شکلات توانسته اند تا در سال 94، 26 میلیون دلار محصول را به این کشور صادر کنند.

با تلاش هایی که در این زمینه صورت گرفته است صادرکنندگان کشور توانستند تا سهم صادراتی خود را در بازار پاکستان افزایش دهند. در سال 95، پاکستانی ها 45 میلیون دلار انواع بیسکوییت، شیرینی و شکلات خریداری کردند. این مسئله نشاندهنده این است که صادرکنندگان توانسته اند تا در این بخش یک رشد 19 میلیون دلاری را ایجاد کنند.

با اینکه ایران توانسته تا بخش بیشتری از بازار عراق و افغانستان را به دست بیاورد و محصولات بیشتری را به این کشورها صادر کند. با این حال رشد صادراتی انواع بیسکوییت، شیرینی و شکلات به پاکستان بیشتر از این دو کشور است. همان طور که اشاره شد، رشد صادراتی ایران به عراق و افغانستان در سال 95 به نسبت سال 94، 17 میلیون دلار رشد داشته است.

حضور دو کشور آسیای میانه در میان 5 مقصد صادراتی ایران

ترکمستان از کشورهای آسیای میانه چهارمین هدف صادراتی شرکت های تولید کننده بیسکوییت، شیرینی و شکلات است. ایران توانسته تا در سال 94، 9.5 میلیون دلار انواع محصولات شیرینی، شکلات و بیسکوییت را به این کشور صادرکند. این در حالی است که در سال 95، صادرات به ترکمنستان رشد اندکی داشت.

صادرکنندگان بیسکوییت، شیرینی و شکلات توانسته اند تا در سال گذشته 10 میلیون دلار انواع بیسکوییت، شیرینی و شکلات را به این کشور صادرکنند. این مسئله نشان دهنده این موضوع است که تنها 500 هزار دلار در سال گذشته رشد داشته است.

آذربایجان دیگر کشور آسیای میانه، پنجمین کشورهدف صادراتی ایران در زمینه صادرات بیسکوییت، شکلات و شیرینی است. ایران به این کشور هم صادرات محدودی دارد با این حال توانسته تا در سال 94، 8.3 میلیون دلار انواع این محصولات را به این کشور صادر کند. این کشور در سال 95، 9 میلیون دلار انواع بیسکوییت، شیرینی و شکلات از ایران وارد کرده است.

این نکته نشان دهنده این است که در سال 95، تولیدکنندگان شیرینی، بیسکوییت و شکلات توانسته اند تا به نسبت سال 94، 700 هزار دلار بیشتر محصولات خود را به آذربایجان صادر کنند.

در میان کشورهای که به عنوان هدف صادراتی ایران در زمینه شیرینی، شکلات و بیسکوییت قرار دارند. کمترین رشد صادرات مربوط به ترکمنستان بوده است. همان طور که اشاره شد، تنها 500 هزار دلار رشد داشته است.

با توجه به میزان تولید و همچنین سرمایه گذاری های صورت گرفته در این بخش، این امکان برای تولیدکنندگان در این زمینه وجود دارد که علاوه بر کار کردن بر روی صادرات به کشورهایی که پیش از این نام برده شده زمینه ای ایجاد شود تا محصولات تولید شده در ایران راهی به بازارهای جدید پیدا کنند. برای رسیدن به این مهم ضروری است تا در زمینه بازاریابی و ایجاد بین المللی کردن برندهای داخلی تلاش بیشتری صورت بگیرد.

از دیگر نکاتی که می بایست تا در این زمینه مورد توجه سیاست گذاران قرار بگیرد، تلاش برای فعال کردن هر چه بیشتر دیپلماسی اقتصادی است. تنش ایجاد شده میان قطر و عربستان نشان داد چنانچه دیپلماسی اقتصادی کشور فعالیت بیشتری داشته باشد دیگر نیازی نیست تا منتظر باشیم تا تنشی ایجاد شود تا از رهگذر این تنش کشور بتواند تا بر حجم محصولات صادراتی خود بیافزاید.