به گزارش ایسنا، آب نبات و فرآورده‌ های آ ب نباتی از مواد خوردنی پرمصرف در جهان هستند که روزبه‌ روز طعم و فرم آن‌ها تنوع بیشتری یافته و فن‌آوری تولید آن‌ها پیشرفته‌ تر می‌شود.

قرن‌ها است که رنگ‌ ها به اشکال مختلف به مواد غذایی اضافه می‌شوند. رنگ‌ های طبیعی ازنظر خواص فیزیکی و شیمیایی دارای انواع متفاوتی هستند و تعدادی از آن‌ها به اکسیداسیون، تغییرات اسیدیته و نور حساس‌اند. این رنگ‌ ها دارای پایداری کمی بوده و نسبت به رنگ‌ های سنتتیک یا ساخته‌ شده به‌ وسیله انسان گران‌تر هستند.

بنابر عقیده صاحب‌ نظران، رنگ‌ های شیمیایی به‌ سادگی و ارزان تولید می‌شوند و برای رنگ‌آمیزی، مقدار کمی از آن‌ها مورد نیاز است. این رنگ‌ ها همچنین برای از بین بردن طعم نامطلوب مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با افزایش سریع استفاده از رنگ‌ های شیمیایی و اثرات آن‌ها بر کیفیت موادغذایی و سلامتی مصرف‌ کنندگان، این امر منجر به وضع قوانین زیادی در سراسر جهان در مورد استفاده از آن‌ها شده است چراکه استفاده از رنگ‌ های سنتتیک عوارض و اثرات سمی نظیر آسم، کهیر، تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد فشارخون بر روی انسان دارد.

این موضوع، زمینه‌ای برای مطالعه محققین کشورمان فراهم کرده و آن‌ها با توجه به افزایش کارگاه‌های آبنبات‌ سازی و عدم آگاهی آنان از عوارض بهداشتی و همچنین ممنوعیت استفاده از رنگ‌ های مصنوعی در فرآورده‌ های آب‌ نباتی، این مطالعه را جهت بررسی رنگ‌ های مصرفی در آب‌نبات‌ های تولید شده انجام داده‌اند.

در این تحقیق، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی بجنورد، تعداد ۹۰ نمونه آب‌نبات رنگی (زعفرانی، کاکائویی، پرتغالی، آلبالویی) را به‌ طور تصادفی از مناطق مختلف شهر بجنورد جمع‌آوری کرده و رنگ مورد استفاده در آن‌ها را مورد آزمایش قرار داده‌اند.

نتایج این بررسی‌ ها نشان داد که از رنگ‌ های مصنوعی، استفاده وسیعی در تولید آب‌ نبات می‌شود. بر این اساس مشخص شد که حدود ۸۲ درصد نمونه‌ های آب‌ نبات مورد آزمایش، غیرقابل‌ مصرف بوده و در تولید آن‌ها از رنگ‌ های مصنوعی مجاز و غیرمجاز خوراکی که مصرف آن‌ها در فرآورده‌ های قنادی و آب‌نبات‌ها ممنوع بوده، استفاده شده است.

به گفته سیده نسترن اسد زاده، پژوهشگر دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و همکارانش که اجرای این تحقیق را به عهده داشته‌اند: «الگوی کلی استفاده از رنگ‌ ها در تحقیق ما نشان داد که از رنگ‌ های مصنوعی بیش‌ ازحد انتظار استفاده شده بود بر همین اساس اجرای قوانین و مقررات مربوط به موادغذایی ازجمله فرآورده‌ های آب‌نبات نیاز به نظارت خیلی بیشتری دارد. یافته‌ های این مطالعه نشان داد که رنگ موسوم به سانست‌ یلو، شایع‌ترین رنگ مورد استفاده در بین انواع مختلف رنگ‌ های مصنوعی بوده است و این موضوع، بر اساس عادت سنتی تولید کنندگان است که تمایل دارند بیشتر از رنگ‌ های مصنوعی سانست‌یلو و کینولین‌ یلو به‌ جای رنگ‌ های طبیعی مانند رنگ زعفران و آب پرتغال استفاده کنند».

آنها این‌ چنین ادامه می‌دهند: «اگرچه صنایع غذایی معمولاً این اختیار را دارند که از رنگ‌ های مصنوعی مجاز مطابق استاندارد ملی شماره ۷۴۰ در فرآورده‌ های خود استفاده کنند، اما استفاده آن‌ها در موادغذایی باید تحت نظارت مسئول فنی آن صنعت باشد. بر این اساس هریک از رنگ‌ های مصنوعی مجاز باید در محدوده قانونی مجاز که اصطلاحاً ADI گفته می‌شود مصرف شوند، چراکه اگر بیش‌ازحد مربوطه استفاده شوند، مخاطراتی را برای مصرف‌ کننده ایجاد می‌کنند».

طبق اطلاعات ارائه‌ شده در این پژوهش، از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۲، میزان مصرف رنگ‌ های مصنوعی خوراکی مورد تأیید سازمان غذا و دارو بیش از پنج برابر افزایش یافته است. بر همین اساس افزایش آگاهی در تهیه‌ کنندگان مواد غذایی، انجام بازرسی مؤثرتر و برخورد قاطع ارگان‌های مسئول با متخلفین، توزیع کنترل‌ شده رنگ‌ های مصنوعی و برچسب‌ گذاری مواد غذایی می‌توانند در مدیریت این مشکل بهداشتی مؤثر باشد.

این یافته‌ ها که می‌توانند با آگاهی دادن به عموم در کاهش مصرف این‌ گونه رنگ‌ ها و جایگزینی رنگ‌ های طبیعی و تأکید بر خواص مفید آن‌ها مؤثر باشند، در نشریه‌ای علمی پژوهشی به نام «مجله بهداشت و توسعه» منتشر شده‌اند.

بهداشت و توسعه، نشریه‌ای متعلق به دانشگاه علوم پزشکی کرمان است که مقالات علمی را در زمینه‌ های بهداشت عمومی، ارتقاء سلامت، آموزش بهداشت، بهداشت محیط، بهداشت حرفه‌ای، مدیریت خدمات بهداشتی، پزشکی اجتماعی، اپیدمیولوژی و آمار و تغذیه به چاپ می‌رساند.