نیاز سالانه کشور به این محصول استراتژیک حدود ۲.۲ میلیون تن برآورد شده است، طی سال‌های اخیر، در پی تاکیدات مقام رهبری و برنامه ریزی های وزارت جهاد کشاورزی تلاش برای خودکفایی در محصولات اساسی آغاز شده است که درهمین راستا اجرای طرح اقتصاد مقاومتی شکر نیز از سال ۹۵ در کشور آغاز شده و با اجرای این طرح ضریب خوداتکایی این محصول استراتژیک به ۸۵ درصد افزایش یافته است که در نتیجه آن واردات شکر به شدت با کاهش روبه‌رو شد، به طوری که در سال ۹۷ واردات نداشتیم. ایران جزو کشورهایی است که تولید شکر در آن هم از نیشکر و هم از چغندر قند انجام می شود، باتوجه به شرایط آبی کشور وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده برنامه ای برای توسعه سطح زیرکشت چغندر قند ندارد و کشت چغندر قند نیز از بهار به پاییز منتقل می‌شود ضمن اینکه افزایش عملکرد در واحد سطح مورد توجه است.

علیرضا یزدانی، مجری طرح چغندر قند وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرآنلاین با بیان اینکه ۱۱۸ کشور جهان تولیدکننده شکر هستند، می‌گوید: «۱۰ کشور در جهان این محصول را از نیشکر و چغندر قند استحصال می کنند. ایران نیز در کنار کشورهایی مانند آمریکا، اسپانیا، چین، مصر، پاکستان، ونزوئلا، اکوادور و ... جزو ۱۰ کشور جهان است که شکر را از چغندر قند و نیشکر استحصال می کند.»

مجری طرح چغندر قند وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه تولید نیشکر به دلیل نیاز به شرایط خاص آب و هوایی فقط در استان خوزستان انجام می شود، ادامه می‌دهد: «برنامه ای برای توسعه سطح زیرکشت نیشکر وجود ندارد ولی برنامه کشت چغندرقند پاییزه در تناوب زراعی با نیشکر در دستورکار قرار دارد.»

وی با اشاره به اینکه تا قبل از سال ۹۶ سهم تولید شکرنیشکری در کشور از شکر چغندری بیشتر بود، اضافه می‌کند: «در پایان سال ۹۶ با تولید ۸ میلیون تن چغندر قند، سهم شکر چغندری شکر به حدود ۵۷ درصد رسید و سهم شکر نیشکری در همین سال ۴۳ درصد بود.»

یزدانی با بیان اینکه در زمان پیروزی انقلاب در سال ۵۷، سطح زیرکشت نیشکر حدود ۱۳ هزار هکتار بوده ادامه می دهد: «سال گذشته این عدد به حدود نود هزار هکتار رسید یعنی نزدیک به ۱۹۰ درصد افزایش سطح زیرکشت نیشکر را نسبت به ۴۰ سال گذشته داشتیم. باید توجه داشت که نیشکر محصولی آب بر است و مناطق دیگر کشور هم به دلیل شرایط آب و هوایی پتانسیل تولید نیشکر را ندارند البته سال گذشته رکورد بی سابقه ای در تولید نیشکر داشتیم و حدود ۷ میلیون و ۹۰۰ هزارتن نیشکر در کشور تولید شد، که این عدد در تاریخ تولید نیشکر کشور بی سابقه بوده ضمن اینکه از این میزان نیشکر حدود ۸۶۰ هزارتن شکر استحصال شده است.»
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۲ تولید نیشکر در کشور حدود ۶.۵ میلیون تن بوده است، اضافه می‌کند:«امسال خشکسالی که در استان خوزستان پیش آمد بر تولید تاثیرگذار بود و به همین دلیل تولید نیشکر از سال گذشته کمتر خواهد بود. همچنین بارندگی هایی که در پاییز اتفاق افتاده عملیات برداشت را با محدودیت هایی مواجه کرده است.»

یزدانی با بیان اینکه ۲۱ استان کشور درگیر کشت چغندر قند هستند، ادامه می‌دهد: «تولید چغندر قند نیز در سال ٩٦ با ثبت رکوردی بی سابقه به ۸ میلیون تن رسید. این عدد در روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزارتن بوده و در سال ۹۲ این رقم به حدود ۳.۵ میلیون تن رسیده بود.

یزدانی درباره میزان واردات شکر در سال ۹۲، می گوید: «میزان واردات در این سال براساس ثبت سفارشی که در سال ۹۱ انجام شده بود حدود یک میلیون و ۵۷۹ هزارتن بود که در سال ۹۷ که این رقم به حدود ۸۸ هزارتن رسید و این ۸۸ هزارتن نیز مانده ثبت سفارشی بوده که در سال ۹۶ انجام شده بود. بنابراین عملا در سال ۹۷ وارداتی در این زمینه نداشتیم.»

یزدانی درباره وضعیت تولید سالجاری با بیان اینکه عملیات برداشت همچنان ادامه دارد،اضافه می‌کند: «امسال سطح زیرکشت مقداری کاهش یافته اما بارندگی هایی که در پاییز اتفاق افتاد، عملکرد در واحد سطح را افزایش داده است. تاکنون حدود ۵ میلیون و ۸۰۰ هزارتن چغندر قند تحویل کارخانجات شده، با احتساب یک میلیون تن چغندری که در تابستان برداشت شده این عدد تاکنون معادل ۶ میلیون و ۸۰۰ هزارتن است اما برداشت همچنان ادامه دارد.»

وی درباره اینکه آیا باتوجه به افزایش عملکرد در واحد سطح میزان تولید به رقم سال گذشته(۸ میلیون تن) خواهد رسید؟، ادامه می‌دهد: «به دلیل کاهش سطح زیرکشت مقداری در این زمینه با کاهش مواجه خواهیم بود بنابراین باتوجه به این مساله و همچنین باتوجه به کاهش تولید نیشکر امسال میزان تولید شکر نیز مقداری افت می کند. قیمت خرید تضمینی چغندر قند و نرخ خرید شکر از جمله فاکتورهایی است که در این زمینه تاثیر دارد. افزایش هزینه های تمام شده تولید در کاهش سطح زیرکشت امسال موثر بود همچنین تسویه حساب کارخانجات با کشاورزان در این زمینه دخیل بود.»

برنامه مدون تولید پایدار شکر

یزدانی با بیان اینکه در راستای پایداری تولید شکر در کشور، یک روند متعادل را مدنظر داریم، اضافه می‌کند: «سال گذشته یک سال استثنایی در تولید بود، برخی کارخانه ها بدلیل پایین بودن ظرفیتشان در زمان تحویل دچار مشکلاتی شدند ولی صنعت قند با همه توان و غیرت تا آخرین چغندرقند را تحویل گرفتند و به همین دلیل دوره بهره برداری آنها بسیار طولانی شد و در نتیجه زمان تسویه حساب کارخانجات با کشاورزان طولانی شد.

مجری طرح چغندرقند وزارت جهاد کشاورزی گفت: درکنار این مسائل، قیمت شکر در بازار حتی از نرخ مصوب دولت نیز پایین تر آمد و کارخانجات در فروش محصول خود دچار مشکل شدند و نتوانستند به موقع با کشاورزان تسویه حساب کنند.

یزدانی با تاکید بر اینکه قیمت شکر باید اصلاح شود، اضافه می‌کند: «اعلام قیمت شکر تا خرداد هر سال، باعث می شود کارخانجات بهتر بتوانند شکر خود را به فروش برسانند اما متاسفانه طی یک الی دو سال اخیر قیمت شکر عملا در نیمه دوم سال اعلام شده است و این باعث شده کارخانجات در فروش محصول خود و تسویه مطالبات کشاورزان دچار مشکل شوند. با توجه به افزایش هزینه های تولید ، قیمت خرید تضمینی چغندر قند باید اصلاح شود که وزارت جهاد کشاورزی این مساله را پیگیری می کند.»

یزدانی ادامه می‌دهد: «قیمت خرید تضمینی چغندر قند بهاره ۳ هزار و ۴۰۳ ریال و چغندر قند پاییزه ۳ هزار و ۳۳۸ ریال تصویب و اعلام شده است در حالی که پیشنهاد ما افزایش حدود ۳۲ درصد نسبت به سال ۹۶ است که براین اساس باید قیمت به بالای ۴۰۰ تومان می رسید.»

این مقام مسئول درباره اینکه قیمت شکر چقدر باید افزایش یابد؟،اضافه می‌دهد: «قیمت شکر فرمول خاص خود را دارد ضمن اینکه در این زمینه علاوه بر قیمت چغندر قند باید هزینه کارخانه در تولید شکر نیز مورد توجه قرار بگیرد. طی چند سال اخیر در زمان پیشنهاد قیمت های تضمینی، تاکید وزارت جهادکشاورزی بر اعلام به موقع قیمت شکر بوده است.»

مجری طرح چغندرقند وزارت جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: «در راستای افزایش ضریب خوداتکایی شکر، یکی از سیاست هایی که در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته، توسعه کشت پاییزه چغندر قند است، طی چند سال اخیر نیز توفیقات خوبی در این زمینه حاصل شده است.»

یزدانی با بیان اینکه در سال زراعی ٩٣-٩٢ سطح زیرکشت چغندر قندپاییزه حدود دو هزارهکتار بوده است، اضافه می‌کند: «در سال ٩٧-٩٦ این عدد به حدود ۱۷ هزار هکتار رسید و جز استان خوزستان در ۱۰ استان کشور کشت پاییزه چغندر قند را داشتیم. در استان‌هایی که اصلا سابقه کشت چغندر قند وجود نداشته مانند استان گلستان، مناطق جنوبی استان فارس، مناطق جنوبی استان ایلام، مناطق جنوبی استان کرمانشاه، منطقه مغان اردبیل، اصفهان و ... کشت پاییزه چغندر قند انجام می شود که در این روش ما شاهد کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی مصرف آب هستیم و هزینه های تولید نیز به شدت کاهش یافته است.»

یزدانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه کارخانه قند دزفول که در گذشته تعطیل شده بود، مجدد فعالیت خود را آغاز خود کرد و وارد مدار تولید شد، می‌گوید: «همچنین در استان خوزستان و استان ایلام احداث کارخانجات جدید را در دستور کار دارد. که مجوزهای آن صادر شده است. ضریب خوداتکایی شکر کشور را در سال نود و شش بیش از ۸۵ درصد است در صورتی که نیاز کشور را ۲.۲ میلیون تن است.»