متنوع نبودن منابع تامین پروتئین مردم ایران ، از جمله مهمترین تهدیدات در حوزه امنیت غذایی است. گوشت مرغ آنقدر در میان عادت غذایی ایرانیان رواج یافته که انگار هیچ پرنده حلال گوشتی جز مرغ خلق نشده و هیچ پروتئینی جز پروتئین مرغ یافت نمی شود. در حال حاضر بیش از 95 درصد پرورش دهندگان مرغ گوشتی از نژاد RAS308 استفاده می کنند که اجداد آن از انگلستان وارد کشور می شود. در مقابل نژاد مرغ آرین که متعلق به کشورمان است کمتر از 1 درصد بازار مرغ اجداد را در اختیار دارد.

در اوایل دهه 1380 به دلایل متعددی که با ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی نیز همراه بود ، مجتمع مرغ لاین بابلکنار با مشکلاتی مواجه شد و برخی شرکت های خارجی از جمله شرکت راس انگلیس و هوبارد فرانسه که همواره مترصد چنین فرصتی برای بلعیدن بازار جوجه اجداد در ایران بودند ، اقدام به صدور جوجه های اجداد به بازار ایران کردند و نهایتا طی کمتر از سه سال توانستند سهم جوجه اجداد نژاد ایرانی (آرین) را از 85 درصد تولید گوشت مرغ کشور را به تقریبا صفر درصد در اوایل دهه 1390 برساند.

اگر واردات مرغ اجداد را تحریم کنند...
در چنین شرایطی اگر کشور انگلستان از صادرات اجداد RAS308 به کشورمان خودداری کند بازار مرغ کشور با یک بحران غیرقابل کنترل و هولناک مواجه می شود. مرغ های نژاد آرین به ازای خوردن هر 2.5 کیلوگرم نهاده ، فقط یک کیلوگرم گوشت تولید می کنند. اما نژاد RAS308 که امروز در بازار عرضه می شود به ازای هر 1.8 کیلوگرم نهاده ، 1 کیلو گوشت تولید می کند. همین صرفه جویی مرغ های RAS308 در مصرف خوراک دام باعث شده است که پرورش آن ها صرفه اقتصادی بیشتری داشته باشد. از طرف دیگر اگرچه دانش بومی برای اصلاح ژنتیک مرغ آرین و دست یابی به بهترین نژاد آن در کشور وجود دارد اما به گفته کارشناسان رسیدن به آن حداقل نیازمند 15 سال آزمایش و تحقیق است. در چنین شرایطی تغییر عادت غذایی مردم و پرورش سایر ماکیان در کنار مرغ اهمیت مضاعفی می یابد.

خواص بلدرچین
بلدرچین از جمله ماکیان بسیار مفیدی است که گوشتی فوق العاده لذیذ و مقوی دارد و پرورشی آن آسان است. هر کس که یک بار گوشت بلدرچین خورده ، اذعان می کند که مزه و کیفیت آن به مراتب بهتر از گوشت مرغ است.

از دیگر مزایای این پرنده این است که بعد از طبخ به دلیل وجود سلولهای پیچیده پیوندی در اثر پخته یا بریان شدن به هیچ وجه متلاشی نمی شود و ترکیب خود را کاملاً حفظ می کند.

ارزش پروتئین موجود در گوشت این پرنده 25 درصد است و این در حالی است که انواع اسیدهای آمینه کمیاب که در سایر پروتئینها یافت نمی شود ، در گوشت این پرنده به وفور وجود دارد. به همین دلیل در اغلب نقاط دنیا پزشکان برای افرادی که احتیاج مبرمی به ترمیم سلولهای از دست رفته بافتهای خود را برای حفظ و بازیابی سلامت و شادابی خود دارند ، مصرف گوشت بلدرچین را تجویز می کنند. از طرف دیگر وجود عناطر معدنی کمیاب و ویتامین های عدیده در گوشت این پرنده آن را به نسخه شفا بخش امراضی چون آسم ، تشنج ، فشار خون ، ضعف اعصاب و بی خوابی تبدیل کرده است.

گوشت لذیذ بلدرچین باوجود اینکه در نقاط مختلف جهان رواج گسترده ای دارد ، جایگاه قابل توجهی در میان عادت غذایی ایرانیان ندارد. از چند سال قبل کار پرورش بلدرچین در ایران نیز با جدیت بیشتری دنبال شده و مصرف آن آرام آرام رو به گسترش است.

خبرنگار بسیج سازندگی درباره پرورش بلدرچین با یکی از تولید کنندگان این پرونده به گفت و گو نشست است. آقای حسین زمانی که به صورت همزمان به پرورش مرغ و بلدرچین می پردازد ، دارای مدرک کارشناسی برق اهل قزوین است و واحد تولیدی اش در 40 کیلومتری جاده قزوین – رشت واقع شده.

آشنایی با یک تولید کننده بلدرچین
او درباره آغاز به کارش در صنعت پرورش طیور می گوید: "خانواده ما به صورت اجدادی به شغل پرورش طیور در سطوح مختلف اشتغال داشته اند. در سال 88 تصمیم گرفتم در زمین پدری ام مرغداری احداث کنم. 1700 متر سالن و سوله پرورش مرغ و 150 متر ساختمان مدیریت در آن زمین احداث کردیم.

در سال 4 یا 5 بار امکان جوجه ریزی وجود دارد و ظرفیت هر دوره 20 هزار قطعه جوجه است و هر دوره نیز بین 50 تا 75 روز طول می کشد. در ابتدا فقط به کار پرورش مرغ می پرداختم اما با تشویق بسیج سازندگی راغب شدم در کنار آن ، بلدرچین هم پرورش دهم. با دریافت یک وام 30 میلیون تومانی توانستم سوله ای 450 متری برای پرورش بلدرچین احداث کنم. در حال حاضر سالانه 250 تن گوشت مرغ و 50 تن گوشت بلدرچین تولید می کنم."

بلدرچین نیازی به آنتی بیوتیک ندارد
در واحد پرورش بلدرچین آقای زمانی 3 نفر و در واحد پرورش مرغ او ، 4 نفر مشغول به کار هستند. او درباره مزیت ها و چالش های پرورش بلدرچین ، خاطرنشان می کند: "مزیت بلدرچین این است بر خلاف مرغ ، هیچ مریضی بر او اثر نمی کند و بیماری خاصی نمی گیرد.

این مساله باعث می شود که بلدرچین بی نیاز از آنتی بیوتیک باشد. بی نیازی از آنتی بیوتیک موجب بهتر شدن کیفیت گوشت بلدرچین می شود. آنتی بیوتیکی که به خورد مرغ ها داده می شود ، برای سلامتی انسان مضر است.

بلدرچین چون هیچ بیماری نمی گیرد ، اگر قرار باشد بمیرد تا قبل از 7 روزگی این اتفاق برایش می افتد ، یعنی قبل از اینکه خوراک زیادی خورده باشد و به مرغدار ضرر برساند ، می میرد که همان هم به ندرت اتفاق می افتد و اگر یک هفتگی را رد کند ، بدون هیچ مشکل و مراقبت خاصی رشد می کند. اما مرغ ممکن است در 25 روزگی مریض بشود و بمیرد ، در نتیجه ضرر زیادی به مرغدار وارد می کند زیرا قیمت خوراک طیور بالاست. ضمن اینکه مرغ ها نیازمند واکسن نیز هستند."

کشتارگاه مناسب بلدرچین نداریم
او ادامه می دهد: "گوشت بلدرچین بسیار خوشمزه تر و لذیذ تر از گوشت مرغ است. اما مشکل پرورش دهندگان بلدرچین این است که کشتارگاه مناسب برای این پرنده وجود ندارد. مثلا در قزوین کشتارگاه بلدرچین نداریم.

نقش دلال ها هم بسیار پررنگ است و اجازه نمی دهد مرغداران بلدرچین ها را به صورت مستقیم به کشتارگاه عرضه کنند. متاسفانه بلدرچین هنوز جایش را در سفره مردم پیدا نکرده و کسی هم فرهنگ سازی نمی کند. به همین دلیل بازار بلدرچین بالا و پایین زیاد دارد. باید مردم را دعوت به مصرف گوشت بلدرچین کرد."

دلال ها همه چیز را به یغما می برند
آقای زمانی فقدان نقدینگی را مهمترین مشکل مرغداران کشور می داند و اظهار می کند: "سال 89 به من گفتند اگر مجوز دامداری شخصی ات را به شرکت تعاونی تغییر دهی به تو 200 میلیون وام می دهیم برای توسعه کار. من این کار را انجام دادم با اینکه می دانستم دردسر یک یک واحد شخصی از یک شرکت تعاونی بسیار کمتر است.

وقتی به بانک مراجعه کردم گفتند به ازای این 200 میلیون وام باید 500 میلیون تومان سند شهری بیاوری. به مسئول بانک گفتم من روستازاده ام و در شهر ملکی ندارم ، ارزش زمین و ساختمان مرغداری من بالای یک میلیارد تومان است ، همین را قبول کنید به عنوان گرو. گفتند نمی شود ، الا و بلا باید ملک شهری باشد! چند وقت بعد هر طور که بود سند یک واحد تجاری در قزوین را که بالای 800 میلیون تومان ارزش داشت برای بانک بردم اما باز هم قبول نکردند ، گفتند باید ملک مسکونی باشد! به بانکی ها گفتم خدا پدر و مادرتان را بیامرزد ، یک کلام بگویید نمی خواهیم وام بدهیم ، چرا مردم را سر کار می گذارید؟!"

کدخدا کیلویی چند؟
آقای زمانی خاطرنشان می کند: "ما گوشت بلدرچین را 12 هزار تومان می فروشیم ، نمی دانم تا به دست مصرف کننده برسد چقدر می شود. من همیشه همه را دعوت می کنم به کار تولید ، چون شرافت دارد به کار دولتی. چرا 30 سال از بهترین روزهای عمرمان را در ادارات و شرکت های دولتی بگذرانیم با درآمدی ناچیز؟ اگر منِ روستایی زادگاهم را رها کنم و بروم شهر ، چه کسی در روستا باقی می ماند؟ چه کسی غذای مملکت را تامین کند؟ من به مسئولین می گویم کمک کنید همه چیزهایی که مردم می خورند را در مملکت خودمان تولید کنیم.

وقتی مرغ وارد می کنید ، مگر می دانید به این مرغ ها چه داده اند؟ چند روز پیش در پایگاه بسیج روستا گفتم اگر همت کنیم و بیاییم در کار تولید و سختی هایش را به جان بخریم ، دیگر دست مملکت جلوی خارجی ها دراز نمی شود. من به عنوان تولید کننده همیشه به خودم می گویم کدخدا کیلویی چند است وقتی خودمان می توانیم کار کنیم؟