پژمان شیرمردی معاون سازمان انرژی اتمی، در حاشیه مراسم توسعه کاربرد پرتوها در صنایع غذایی، درباره حوزه کاربرد پرتوها تصریح کرد: حوزه کاربرد پرتوها که در اصل همان نام پاور صنعت هسته‌ای است؛ چهارتا پنج حوزه کشاورزی و مواد غذایی، محیط زیست، سلامت، صنعت را پوشش می‌دهد.


وی با بیان اینکه باید با یک برنامه بلندمدت برای حل مشکلات با اولویت بخش کشاورزی و مواد غذایی پیش برویم، افزود: کشور ما در سال گذشته ۱۲۱ میلیون تن تولید محصولات زراعی، باغی، شیلات و پروتئینی داشته است در این میان کاربرد پرتوها و پرتودهی به عنوان یکی از حلقه های زنجیره تامین می‌تواند تاثیرگذار باشد.


مقام مسئول تاکید کرد: متاسفانه امروزه استفاده از مواد شیمیایی برای نگهداری مواد غذایی و افزایش انبارمانی آن‌ها موجب بیماری‌زایی شده است و به جامعه‌ آسیب می‌زند اما با استفاده از پرتوها می‌توانیم غذاها را استریل و حشرات و آفات آن‌ها را کنترل کرده و کاهش دهیم بدون اینکه از مواد شیمیایی به عنوان آفت‌کش استفاده کنیم.


وی با اشاره به اینکه در دوره جدید روی بحث توسعه سامانه‌های پرتودهی کار بزرگی انجام خواهیم داد؛ گفت: بر اساس داده‌های آمایش سرزمینی کشور را بر اساس ظرفیت؛ تولید مواد غذایی، محصولات کشاورزی و مواد صنعتی و نیز از نظر صادرات و واردات به مناطق مختلف تقسیم می کنیم تا بتوانیم حوزه توسعه کاربرد پرتوها را هدفمند پیش ببریم.


شیرمردی اذعان داشت: در گام دوم باید به سمت تامین مواد غذایی پرتودهی شده برای کشورهای همسایه حرکت کنیم. همچنین در نظر داریم از سامانه‌های پرتابل برای شرکت‌های مختلف صادراتی و تولیدکننده غذایی و کشاورزی استفاده کنیم. می‌توان روی خط تولید آنها از سامانه‌های پرتودهی پرتابل نصب کرده و حوزه پرتوها را در دل صنعت ببریم.


وی بیان داشت: ممکن است در حوزه هسته‌ای هزینه اولیه زیاد باشد. اما این هزینه در بلندمدت می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته و  کیفیت و سلامت غذای مردم را هم تامین کند. ضمن اینکه از نقطه نظر بسته تکنولوژی هر کدام از این سامانه‌های پرتودهی می‌تواند یک قلب تحقیقاتی برای آن مجموعه باشد.


مدیر عامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها خاطرنشان کرد: در حوزه پرتودهی سامانه‌های پرتودهی و کاربرد پرتوها، یک بازار ۵۰۰ میلیاردی در دنیا وجود دارد که متاسفانه کشور ما کمتر از یک درصد سهم جمعیتی بازار این حوزه را در اختیار دارد. بنابراین باید به سمتی حرکت کنیم که حداقل یک درصد از بازار پرتودهی دنیا را داشته باشیم که متاسفانه در حال حاضرچنین نیست.


وی ادامه داد: حوزه دیگر استفاده از پرتوهای یون ساز و پلاسمای سرد به جای استفاده از پرتوهای گاما و الکترون است که هم از نظر هزینه‌ای به صرفه است و هم سرعت نصب آن بالاتر خواهد بود.


شیرمردی گفت: کاربرد پرتو فقط به محصول نهایی توجه نمی‌کند. این حوزه به تولید بذر هم می پردازد. به این معنا که تولید بذرهای هیبریدی و مقاوم که منجر به تولید محصولاتی با مقاومت بالا در برابر آفات خواهد شد؛ فعال است. در واقع حوزه کاربرد پرتوها تنها انتهای زنجیره را مورد توجه قرار نداده و اتفاقاً از زمان بذر می‌توان اثر کاربرد پرتوها را دید.


وی افزود: با توجه به محدودیت هایی که سازمان‌های بهداشت جهانی در این زمینه اعمال کردند حتماً باید به جای استفاده از مواد شیمیایی و سمی برای استریل کردن؛ به سمت پرتودهی حرکت کنیم. در حال حاضر حتی اگر ما هم نخواهیم هم باید این کار را انجام دهیم و الزامات بین المللی ما را به این سمت جهت می‌دهد.


معاون سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد از هرم مواد غذایی انسان می‌تواند توسط پرتو فرآوری شود؛ گفت: هم برای کاهش بار میکروبی و هم برای دیر رسیدن میوه می‌توان از این فناوری بهره گرفت. حدود ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی و غذایی در کشور به صورت ضایعات در می‌آید که می‌توان با استفاده از این پرتودهی محصولاتی را که زود به بازدهی می‌رسند؛ رسیدن آنها را به تاخیر انداخت و عملاً مدت زمان انبارمانی را افزایش داد.


مدیر عامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها بیان داشت: بررسی ها بر میوه‌های موز و انبه آغاز شده و در بحث کاهش آفات عقیم‌سازی حشرات هم فعالیتی انجام شده است که عملا با تولید آفات عقیم شده بدون استفاده از سموم آفات را کنترل کنیم. در حال حاضر در فازهای تحقیقاتی و نیمه صنعتی ورود پیدا کردیم اما نگاه ما در دوره جدید این است که این تحقیقات به مرحله تجاری سازی رسیده و آثار آن را مردم و کشور ببینند.

دیگر با مرجوع شدن محصولات کشاورزی مواجه نخواهیم شد