12 روز پیش بود که مناقشات بین اوکراین و روسیه آغاز شد و این سرآغازی بود تا بازار کالاهای اساسی تحت تاثیر قرار گیرد و از آن روز محصولاتی مانند گندم، خوراک دام و دانه‌های روغنی رکوردهای جدید قیمت را ثبت می‌کنند به طوری که گندم رشد 75 دلار در روز را هم ثبت کرد. 

اوکراین و روسیه در مجموع 30 درصد غلات جهان را تامین می‌کنند و قطب تولید دانه های روغنی هستند، بندر «دریای سیاه» که مشترک بین دو کشور برای صادرات محصولات است در چند روز اخیر خالی از کشتی‌های تجاری است و کشوری برای واردات و صادرات آنجا نمی‌‌آید و همین عاملی برای کاهش عرضه در بازارهای جهانی و افزایش قیمت شده است، تاجران می‌گویند خطر ورود به این بندر زیاد شده است و کشتی‌ها قیمت‌های سرسام آور‌ طلب می‌کنند. 

* تاثیر تحولات اوکراین و روسیه و رشد 70 درصدی قیمت گندم 

‌بر اساس مستندات «بلومبرگ»، قیمت گندم امروز41 دلار در لحظه انتشار خبر برای تحویل در ماه «می» افزایش قیمت داشته و هر بوشل از این محصول به قیمت 1335 دلار معامله می‌شود.

‌قیمت این محصول راهبردی در یک ماه گذشته 555 دلار در هر بوشل رشد کرده و از 778 به 1333 دلار رسیده است یعنی 71 درصد تنها در یک ماه اخیر افزایش قیمت داشت که به گفته کارشناسان مهمترین عامل آن، اتفاقات بین روسیه و اوکراین است.(بوشل واحد اندازه‌گیری وزن است که جزو اندازه‌گیری خشک محسوب می‌شود و  در کشاورزی کاربرد دارد، بوشل در دوران قرون وسطی برای سنجش حجم دانه‌ها کاربرد داشت، بوشل گندم وزنی معدل ۶۴ پوند داشت ولی دستگاه ستونی در قرن ۱۶ میلادی جایگزین شد که برابر با ۵۶ پوند وزنی بود) 

رشد قیمت کالاهای اساسی تنها مربوط به دوره 12 روزه تحولات اوکراین و روسیه نیست بلکه شیوع بیماری کرونا هم به رشد قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی انجامیده بود و اتفاقات اخیر این قیمت ها را تشدید کرد. قیمت گندم در یک سال گذشته 106 درصد رشد داشته یعنی بیش از دو برابر شده است.

بر اساس گزارش بلومبرگ، قیمت گندم در یک سال گذشته از 646 دلار به 1333 دلار یعنی 106 درصد افزایش داشته که 71 درصد آن در یک ماه اخیر بوده است . 

* رشد قیمت 20 درصدی خوراک دام در بازارهای  جهانی

قیمت خوراک دام هم این روزها میدان‌داری می‌کند به طوری که ذرت که به عنوان خوراک دام استفاده می شود امروز 2 دلار افزایش داشت اما در یک ماه اخیر رشد 124 دلاری را ثبت کرده که رشد معادل 19.6 درصد داشته است.

* نیازمند واردات حدود 1.3 میلیون تن دیگر گندم هستیم‌

از آنجا‌ که 30 درصد غلات جهان از منطقه اوکراین و روسیه تأمین می‌شود، بسیاری از کشورهای وارد کننده نگرانند که در صورت ادامه این درگیری ها مشکلاتی در تامین داشته باشند. 

ایران از جمله کشورهایی است که امسال وارد کننده عمده گندم بود اما بر اساس آخرین گزارش شرکت بازرگانی دولتی ایران، بخش زیادی از گندم وارداتی، وارد شده است.

مدیرکل هماهنگی توزیع و فروش شرکت بازرگانی دولتی ایران اظهار داشت: «خرید تضمینی امسال به ۴.۵ میلیون تن رسید، اما با برنامه‌ریزی‌های خوب سال گذشته و خرید و تأمین کسری، واردات امسال آغاز شد و تا پایان بهمن ماه بیش از ۶.۲ میلیون تن وارد کشور شده است.» 

پیش از این اعلام شده بود که امسال حدود 7.5 میلیون تن گندم برای تامین نیاز کشور باید وارد شود بنابراین ایران حدود 1.3 میلیون تن دیگر باید وارد کند. 

ایران در سال‌های گذشته در تامین گندم خودکفا بود و به دلایل خشکسالی و تعیین نامناسب نرخ خرید تضمینی که در دولت گذشته رخ داد این خودکفایی از دست رفت. 

خوراک دام و طیور هم که ایران بیش از 70 درصد در تامین آن وابسته به واردات است نیز تحت تاثیر تحولات اوکراین و روسیه می تواند باشد اما مسئولان از پُر شدن انبارها در داخل خبر می‌دهند، طبق اعلام اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران، در بهمن سال ۱۴۰۰، میزان ۱۵ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۴۷۷ تن نهاده های دامی (ذرت، جو و کنجاله سویا) وارد کشور شده است. 

میزان واردات نهاده‌های دامی در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال ۱۳۹۹ به لحاظ وزنی ۱۱ درصد و به لحاظ ارزشی ۵۵ درصد افزایش را تجربه کرده است.

* چرا روسیه عوارض صادراتی را دو برابر کرده بود؟

وزارت کشاورزی روسیه روز جمعه، عوارض صادراتى را براى تاریخ ١١ تا ١٥ ماه مارچ اعلام کرد؛ بر این اساس، عوارض صادراتی گندم با کاهش نسبت به هفته قبل به ترتیب ٨٦.٩ دلار و جو بدون تغییر در ٧٢.٣ دلار اعلام شد. اما ذرت با کمى افزایش به ٥٣.٩٠ دلار رسید. 

حدود یک سال پیش روسیه عوارض صادراتی کالاهای اساسی از جمله گندم و جو را به دستور مستقیم پوتین، رئیس جمهور این کشور، دو برابر کرده بود که بسیاری اکنون اینگونه تفسیر می‌کنند که پوتین از آن موقع سودای جنگ در سر داشته است، اما واقعیت این است که این کار پوتین پس از شیوع ویروس کرونا، صورت گرفت، این مهمان ناخوانده در مدت کوتاه توانسته بود با اختلال عرضه، شوک بزرگ به  بازارهای جهانی وارد کند، در چنین شرایطی همه کشورها تلاش می کردند تامین داخل کشور خود را در اولویت قرار دهند و در صورت داشتن مازاد صادر کنند و به نظر می رسد تصمیم آن موقع پوتین هم با همین نیت بود. 

* نتیجه ادامه درگیری اوکراین و روسیه در بازار 

ادامه درگیری بین اوکراین و روسیه می‌تواند به فشار شدید بر بازار کالای اساسی از جمله گندم، خوراک دام و دانه روغنی بینجامد، به هر حال بخش اعظمی از کالای اساسی که از سوی این دو کشور، به کشورهای دیگر سرازیر می‌شود به سادگی قابل جبران نیست.

از سوی دیگر کاهش شدید ارزش روبل، تمایل صادر کنندگان به این کشور را کاهش داده است زیرا صادر کنندگان امکان دریافت دلار به دلیل تحریم ها را ندارند و دریافت ارز روبل هم برای آنها به صرفه نیست.