روغن از نمونه محصولات غذایی پر مصرف به شمار می رود که استفاده از آن در بسیاری از وعده های غذایی و فرآیند طبخ آن اجتناب ناپذیر است. به واقع در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، نقش تأثیرگذار این محصول آن‌چنان پر رنگ و ملموس است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، اهمیت آن کمتر از نان نیست.

علی‌ رغم ضریب مصرف بالای این محصول و وابستگی شدید سفره ایرانیان به آن، بخش قابل توجهی از روغن غذایی از آن‌سوی مرزها وارد کشور می شود. بر اساس برآوردهای آماری، 95 درصد از روغن مورد نیاز کشور وارداتی است که این اعداد و ارقام موید عمق ناتوانی دستگاه های ذی‌ربط در کاهش ضریب وابستگی به این محصول استراتژیک است.

برخی از کارشناسان و صاحب نظران معتقدند سودی که از محل واردات دانه های روغنی وارد کشور می شود به میزانی بالا و اغوا کننده است که برخی از فعالان این عرصه تحت هیچ شرایط خودکفایی ایران در کشت و تولید دانه های روغنی را بر نمی تابند و به تعبیری حصول احتمالی این توفیق به مثابه کابوسی دلهره آور برای آنها خواهد بود.

علی اصغر روستایی، یکی از فعالان سابق کشت و تولید دانه های روغنی در گفت و گو ، با اشاره به نقش حائز اهمیت روغن سالم در تضمین سلامتِ عمومی جامعه اظهار داشت: با عنایت به ضریب بالای مصرف این محصول و نقش برجسته آن در طبخ اغذیه و خوراک، عرضه روغن استاندارد و تلاش برای ارتقای کیفی هر چه بیشتر آن، ضرورتی است که در صورت اختلال یا نارسایی در آن، جامعه با هزینه های سنگینی مواجه خواهد شد.

وی افزود: در طول سالیان گذشته هر از چند گاهی در ارتباط با سالم یا ناسالم بودن روغن های غذایی یا خوراکی اخباری منتشر و رسانه ای شده که البته بعضاً با تأییدها و تکذیب هایی نیز همراه بوده است.

روستایی عنوان کرد: بنده تخصص و مُتِوَلی تشخیص روغن سالم از ناسالم نیستم و قطعاً دستگاه ها و مراجع ذی‌ربط با بررسی های کارشناسانه، نسبت به سنجش ضریب سلامت روغن های مذکور حساسیت های لازم را خواهند داشت، اما این تلاش ها و حساسیت ها، نافی اصل مسأله (پیامدهای خطرناکِ روغن های ناسالم برای جامعه) نیست و به واقع بر مبنا و اساس همین ضرورت و اهمیت است که توجه به کیفیت روغن های گیاهی یا خوراکی اجتناب ناپذیر می شود.

این فعال سابق کشت دانه های روغنی عنوان کرد: در چنین بستر و شرایطی، هر آنچه ضریب تولید، عرضه، خودکفایی و سلامت روغن های خوراکی افزایش یابد به همان میزان روند حصول توفیقات در ارتباط با یکی از حساس ترین و استراتژیک ترین اقلام و محصولات غذایی تقویت خواهد شد.

روستایی گفت: برای نائل شدن به موفقیت های هر چه بیشتر در این خصوص حمایت از زارعان و کشاورزان فعال در کشت دانه های روغنی از ضروریاتی است که با افزایش آن، روند دستیابی به توفیقات اقتصادی به میزان فزآینده ای تسریع و تسهیل خواهد شد.

وی افزود: وابستگی 95 درصدی کشور به واردات دانه ها یا محصولات مرتبط با روغن های گیاهی یا خوراکی عارضه ای است که استمرار آن هزینه های سنگینی را برای کشور در پی خواهد داشت و این معضل برای کشوری که اولویت اصلی و اساسی آن، در استراتژی و نقشه راه اقتصادی به سیاست های اقتصاد مقاومتی معطوف می شود، شایسته و منطقی نیست.

این فعال سابق در کشت دانه های روغنی عنوان کرد: متأسفانه فعالان تولید و کشت دانه های روغنی با مشکلات متعدد و عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند که رفع، مهار و مدیریت آن در چنین شرایطی ضروری به نظرمی رسد.

روستایی گفت: در طول سالیان اخیر، اقدامات سازنده ای برای توسعهِ کشت دانه های روغنی عملیاتی شده، اما سطح موفقیت ها با در نظرگرفتن عمق و تراز نیاز به این محصول امیدوارکننده به نظر نمی رسد.
روغن های بی کیفیت اقتصاد و سلامت جامعه را نشانه می رود

محسن فروزش، یکی از توزیع کنندگان عمده روغن در غرب استان تهران در گفت و گو ، با اشاره به افزایش بیماری های قلبی و عروقی در کشور و نقش مخرب روغن های بی کیفیت و نا سالم در تشدید چنین بیماری هایی عنوان کرد: متأسفانه عمده واردکنندگان روغن، محصولاتی را برای خرید و عرضه کشور بر می گزینند که پایه اصلی آن سویا یا پالم است.

وی افزود: دانه های روغنی مورد اشاره،اغلب از کشورهای آرژانتین، اندونزی، برزیل و مالزی وارد می شوند که به تبع کیفیت آن در مقایسه با روغن آفتابگردان،کلزا و کنجد پایین تر است.

این توزیع کننده عمده روغن در ادامه عنوان کرد: طرح این موضوع به معنای غیر بهداشتی بودن تمامی روغن های وارداتی نیست، اما قطعاً مخاطرات روغن هایی که پایه آن از اقلام اشاره شده (آفتابگردان،کنجد و کلزا) است، پایین تر از روغن های پالم و سویا خواهد بود.

فروزش گفت: در طول سالیان گذشته بعضاً شاهد توزیع برخی از روغن های بی کیفیت از سوی افراد و گروه های سودجو بوده ایم که احصای میزان خطرات و آسیب های آن مستلزم مطالعه و بررسی های هر چه دقیق تری است.

وی افزود: باید در این خصوص با اطلاع رسانی هر چه بیشتر، حساسیت جامعه را نسبت به این موضوع ( سلامت و استادارد روغن ها) برانگیخت که قطعاً اشراف و آگاهی عمومی در کاهش مخاطرات احتمالی ناشی از مصرف روغن های بی کیفیت، بی تأثیر نخواهد بود.

این فعال در عرصه توزیع روغن گیاهی عنوان کرد: سرانه مصرف روغن در طول سالیان اخیر به شدت افزایش یافته و بر اساس اظهار نظر برخی مسئولان ذی‌ربط، سرانه مصرف روغن در ایران از 2 کیلو در سال 42 به 20 کیلو در سال های اخیر افزایش یافته که این اعداد و ارقام بسیار نگران کننده و تأمل برانگیز به نظر می رسد.

وی افزود: بر اساس اخبار منعکس شده در رسانه ها، سود حاصله از واردات روغن های پالم و سویا به مراتب بالاتر از روغن های سالم همچون کنجد یا آفتابگردان است و این امر نشان می دهد سودجویی عده ای خاص چگونه می تواند، سلامت یک جامعه را به مخاطره بیندازد.

فروزش گفت : متأسفانه واردات روغن خام بسیار افزایش یافته و این در حالی صورت می گیرد که میل به واردات دانه های روغنی در مقایسه با روغن خام کمتر است و همین موضوع تضمین و ارتقای سلامت روغن ها را تا حدودی کاهش خواهد داد.

وی در خاتمه یادآور شد: حمایت مضاعف از کشاورزان و فعالان تولید دانه های روغنی همچون کلزا، ارائه تضمین های جدی برای خرید تولیدات و محصولات دانه های روغنی از کشاورزان و نظارت فزآینده نسبت به کیفیت روغن های وارداتی از مؤلفه ها و ضروریاتی است که با عملیاتی ساختن آن، قادر خواهیم بود علاوه بر صرفه جویی در ارز و حصول توفیقات اقتصادی هر چه بیشتر، ضریب مخاطرات حوزه سلامتِ عمومیِ جامعه را نیز به حداقل ممکن کاهش دهیم.