با وجود اینکه برخی کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی و انجمن های مربوطه از فراوانی تولید میوه و صیفی جات در کشور خبر می دهند، اما طی روزهای اخیر قیمت هر کیلوگرم گوجه فرنگی به بیش از 7 هزار تومان، سیب زمینی 3 هزار و 500 تومان و پیاز نیز سه هزار و 500 تومان در بازار مصرف عرضه می شود.

آخرین آمارهای بانک مرکزی در هفته منتهی به 30 شهریورماه نشان می دهد قیمت هر کیلوگرم گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز نسبت به هفته قبل از آن به ترتیب 15 درصد، 2 درصد و 4 درصد و نسبت ماه گذشته (مرداد) 42 درصد، 44 درصد و 4.8 درصد افزایش داشته است؛ بنابراین قیمت گوجه فرنگی و سیب زمینی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 106 درصد و 48 درصد رشد ثبت کرده اند.

چندی پیش نیز حسن صابری رئیس اتحادیه بارفروشان درباره بروز مشکل در تامین بازار داخلی در صورت از سرگیری صادرات گوجه فرنگی، سیب زمینی و هندوانه اظهار نگرانی کرده بود به طوری که در نامه ای به «قاسم نوده فراهانی» رئیس اتاق اصناف تهران نسبت به از سرگیری صادرات سیب زمینی، گوجه فرنگی و هندوانه به کشورهایی چون عراق هشدار داده بود.

بر همین مبنا، گمرک روز گذشته (دوم مهرماه) بر اساس درخواست سازمان توسعه تجارت، در بخشنامه ای صادرات گوجه فرنگی را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد اما صادرات گوجه فرنگی تولیدی گلخانه که استفاده ای در تهیه رب گوجه فرنگی ندارد با مجوز وزارت جهاد کشاورزی از این ممنوعیت مستثنی است.

** تاخیر در برداشت سیب زمینی پاییزه یکی دیگر از علل گرانی

در این پیوند «محمد رحیم نیازی» رئیس انجمن ملی سیب زمینی ایران گفت: امسال همچون سال گذشته سطح زیرکشت سیب زمینی تغییر نداشت و تولید به میزان کافی صورت گرفت.

وی اظهار داشت: اعتصاب کامیون داران در حمل و نقل برخی کالاهای کشاورزی در برخی استان ها به شکل متفرقه در کمبود عرضه این محصولات به بازار شهرهای بزرگ از جمله تهران تاثیرگذاشته است.

وی یادآور شد: بارندگی های ابتدای امسال سبب تاخیر در کشت سیب زمینی بهاره شد و به دنبال آن انتظار می رود برداشت سیب زمینی های پاییزه نیز با تاخیر انجام شود.

نیازی گفت: برداشت سیب زمینی پاییزه از 20 مهرماه آغاز می شود که همین تاخیر در قیمت این محصول تاثیرگذار است اما با شروع فصل برداشت به طور حتم قیمت این محصول کاهش می یابد.

به گفته وی، در سالهای گذشته برداشت کشت پاییزه از ابتدای مهرماه آغاز می شد و به بازار مصرف می رسید.

نیازی تصریح کرد: در سال اخیر سیب زمینی کاران به دلیل پایین بودن قیمت ها ضرر و زیان دیدند؛ سال گذشته کارخانجات فرآوری نیز به کمک تولید نیامدند تا با خرید مناسب موجب سود کشاورزان شوند بنابراین ادامه ضرر و زیان می تواند کاهش تولید را به دنبال داشته باشد.

وی اظهارداشت: اکنون نیز سیب زمینی تولیدی کشور در مزارع استان های گلستان، کرمان، جیرفت، دزفول، کرمانشاه و خوزستان به ارزان ترین بها خریداری می شود تا جایی که قیمت هرکیلوگرم سیب زمینی بهاره در مقطعی به کمتر از 200 تومان رسید و دولت ناچار به خرید تضمینی این محصول شد تا محصول روی دست کشاورزان نماند.

وی اضافه کرد: با توجه به تغییر نرخ ارز و افزایش نرخ تورم در کشور باید هرکیلوگرم سیب زمینی بین 300 تا 1500 تومان بر اساس کیفیت سرمزرعه از کشاورز خریداری شود.

به گفته رئیس انجمن ملی سیب زمینی ایران، طبق آمارها سالانه بین چهار میلیون و 500 هزار تن تا پنج میلیون و 200 هزار تن سیب زمینی بهاره، تابستانه، پاییزه و زمستانه در سطح 150 هزار هکتار در کشور تولید می شود.

وی افزود: همچنین از این میزان بخشی از مازاد بر مصرف داخلی در حدود 500 هزار تن سالانه به کشورهای هدف صادر می شود بنابراین صادرات این محصول نمی تواند تاثیری در افزایش قیمت بازار داخلی داشته باشد.

** صیفی جات مورد نیاز کشور تامین است

«حسین اصغری» مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهاد کشاورزی نیز گفت: تولید گوجه فرنگی و سیب زمینی در کشور کافی است و کمبودی در این زمینه نداریم.

وی افزود: در سال زراعی 96 - 97 تولید گوجه فرنگی پنج میلیون و 500 هزارتن گوجه فرنگی در سطح زیرکشت 122 هزار و 281 هکتار پیش بینی شده که از این میزان 2 میلیون و 381 هزارتن گوجه فرنگی در سطح 59 هزارو 51 هکتار مربوط به طرح استمرار و کشت بهاره و 3 میلیون و 112 هزارتن محصول در سطح 63 هزار و 222 هکتار مربوط به کشت تابستانه است.

وی اضافه کرد: در بحث صادرات نیز سال گذشته حدود 532 هزارتن گوجه فرنگی به ارزش 154.5 میلیون دلار و 134 هزارتن رب گوجه فرنگی به ارزش 189.5 میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شده است.

به گفته وی، در پنج ماهه سال 1397 نیز نزدیک 306 هزارتن گوجه فرنگی به ارزش 112 میلیون دلار و 48 هزارتن رب گوجه فرنگی به ارزش 68 میلیون دلار به کشورهای هدف عراق، افغانستان و حاشیه خلیج فارس صادر شده است.

وی مصرف سرانه گوجه فرنگی تازه خوری و (سس و رب گوجه فرنگی فراوری شده) را برای هر ایرانی حدود 50 کیلوگرم برآورد کرد.

مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهادکشاورزی درباره تولید سیب زمینی گفت: برای سال زراعی 96 - 97 حدود چهار میلیون و 930 هزارتن سیب زمینی در سطح 141 هزار و 402 هکتار پیش بینی تولید شده که از این میزان سه میلیون و 300 هزارتن در سطح زیرکشت 97 هزار و 100 هکتار سیب زمینی کشت پاییزه و یک میلیون 627 هزارتن در سطح 64 هزارو 302 هکتار در طرح استمرار و بهاره تولید شود که بخش عمده آن محقق شده است.

وی میزان صادرات سال گذشته را بیش از 610 هزارتن سیب زمینی عنوان کرد و افزود: در پنج ماهه امسال 148 هزار تن سیب زمینی به ارزش 50 میلیون دلار صادر شده به کشورهای عراق و افغانستان صادر شده است.

مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهادکشاورزی سرانه مصرف سیب زمینی تازه خوری و فرآوری شده در کشور را بین 43 تا 45 کیلوگرم اعلام کرد.
وی به مردم اطمینان داد هیچ مشکلی در تولید و تامین بازار داخلی سیب زمینی وجود ندارد.

به گفته وی، اکنون هر کیلوگرم گوجه فرنگی بین 1000 تا 1500 تومان، سیب زمینی حدود 1200 تومان و پیاز 550 تومان از کشاورزان خریداری می شود که با قیمت بازار تفاوت زیادی دارد.

اصغری تصریح کرد: شاخص های زیادی از جمله چرخه دلالی و حق العمل کاری روی قیمت تمام شده محصولی که به بازار می شود، تاثیرگذار است؛ به طور مثال روی قیمتی که از کشاورز خریداری می شود بین 7 تا 10 درصد حق العمل کاری توسط دلالان دریافت می شود ضمن آنکه در بیشتر موارد هزینه حمل و نقل بار به عهده کشاورزان است و بنابراین کشاورز سود چندانی نمی برد.

مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهاد کشاورزی هفدهم شهریور ماه جاری نیز از راه اندازی سامانه ای برای رصد و برآورد تولید سه محصول اصلی و پرمصرف پیاز، گوجه فرنگی و سیب زمینی خبر داده بود که می تواند در کنترل بازار و کاهش ضایعات این محصولات نقش بسزایی داشته باشد.
** صادرات، بازار داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

پیش از این نیز در فصل بهار اعتصاب سراسری کامیون داران روی قیمت محصولات کشاورزی تاثیر گذاشته بود اما این بار برخی کارشناسان معتقدند علاوه بر ایجاد اخلال در عرضه محصول به بازار مصرف به دلیل اعتصاب برخی کامیونداران، نوسان نرخ ارز نیز بر بازار گوجه فرنگی اثرگذار است.

به گفته آنان، افزایش حجم خرید گوجه فرنگی توسط کارخانجات فرآوری رب گوجه فرنگی در شرایط پیش آمده در بازار موثر بوده است زیرا آنها با توجه به ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی، می توانند رب تولیدی خود را با نرخ های جدید صادر کنند که به نفع کارخانجات خواهد بود.

پیش از این «شاهرخ شجری» مدیرکل دفتر توسعه صادرات وزارت جهادکشاورزی درباره احتمال سوء استفاده برخی با صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی به دلیل افزایش نرخ ارز گفته بود: به دلیل نوسان نرخ ارز آزاد و رسمی ممکن است برخی سوء استفاده هایی از این موضوع داشته باشند اما دولت تمامی تلاش خود را به کار بسته تا از صادرات بی رویه محصولات کشاورزی و مواد غذایی مورد نیاز داخلی جلوگیری کند.