وزیر جهاد کشاورزی در دومین کنفرانس دو سالانه اقتصاد آب با اشاره به اینکه زیباترین و موثرترین اثر این گونه نشست‌ها موضوع فرهنگ سازی آب است، گفت: نکته قابل توجه این است که نگاه به آب در حال حاضر با ۵ سال گذشته قابل مقایسه نیست و یکی از اثرات همین کنفرانس‌ها نیز تغییر نگاه به مساله آب و تغییر رویکرد نسبت به آن است.

به گزارش ایانا، محمود حجتی توضیح داد: در ارتباط با آب دو مساله اساسی وجود دارد یکی مدیریت آب و دیگری مصرف آب است. در ارتباط با مدیریت میزان آبی که در اختیار ما است باید تلاش شود از هدر رفت آب جلوگیری کنیم. حیاتی‌ترین و اساسی‌ترین کار در این زمینه این است که از نزولات آسمانی برای تغذیه سفره‌های زیرزمینی استفاده شود و جایی که امکان این تغذیه برای سفره‌های زیرزمینی وجود ندارد بتوانیم آب را مهار کنیم. البته ممکن است در زمینه مهار آب، نقدهایی وارد شود که اندازه مهار آب ممکن است یکی از مسائلی باشد که به آن نقد وارد می‌شود و گفته می‌شود مهار آب به میزان زیادی انجام شده اما باید گفت اصل مهار آب کار صحیحی بوده ولی ممکن است به میزان آن در گوشه و کنار نقدهای وارد شود.

او ادامه داد: در ارتباط با مدیریت تغذیه سفره‌های زیرزمینی راهکارهایی چون آبخیزداری و مدیریت آبخوان مطرح است. یکی از مشکلات گریبانگیر در زمینه مدیریت آب، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیر زمینی است که تعادل سفره‌ها را به هم زده است. تعادل بخشی در این زمینه مد نظر دولت قرار دارد و امیدواریم با کمک وزارت نیرو و مردم به بحث تعادل بخشی که یکی از گلوگاه‌های مشکلات آبی کشور است بیش از پیش بپردازیم .

حجتی یادآوری کرد: با یک فرمول از مرکز، نمی‌توان برای تک‌تک مناطق و دشت‌ها یک راه‌حل ارائه کرد. اگر ۶۱۰ دشت داریم باید به جوامع محلی و دشت‌های مختلف برویم و دشت به دشت و منطقه به منطقه برای آن‌ها فرمول مختص به خود را تعریف کنیم. باید با دستگاه‌های ذیربط و مردم هر دشت برنامه‌ریزی کنیم، چراکه مردم بهترین بهره برداران از آب هستند.

او با اشاره به اینکه قنات یکی از افتخارات تاریخ ایران زمین است که با توجه به منطقه خاص از سوی مردمان همان منطقه برای بهره‌وری آب انجام گرفته است، توضیح داد: هزاران سال پیش علیرغم تمام محدودیت‌ها اجداد ما بهترین شیوه برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی را نشان داده‌اند ولی متاسفانه در چند دهه اخیر این نظام تعادل بخشی بر هم خورده است.

حجتی با اشاره به نقش مهم مردم در بهره برداری از آب در هر منطقه گفت: در گوشه و کنار کشور دیدم که محلی‌ها با همدیگر بر سر بهره برداری بهینه از آب توافق می‌کنند اخیرا در سرایان استان خراسان جنوبی شاهد آن بودم مردم بر سر کاهش ۵۰ درصدی حقابه‌های خود توافق کرده‌اند. پیشنهاد تکمیلی به وزارت جهاد کشاورزی نیز این بود که اشخاصی که بهره وری‌شان از دشت کم است و اقتصادی نیست دولت پادرمیانی کند و حقابه‌های آنها را بخرد. این اقدامات شدنی است و لازم است که بیشتر شود. یک عملکرد دیگر توافق بر سر این بود که به مدت سه الی چهار ماه در سال، تمام چاه‌ها را ببندند و از آن استفاده نکند. باید این کارها را روز به روز بیشتر کنیم و با مشارکت مردم و فرهنگ سازی، امثال این اقدامات را افزایش دهیم. لازم است از طریق آبخیزداری و مدیریت آبخوان‌ها، آب را در سفره‌ها ذخیره کنیم. علاوه بر این از هدر رفت آب در دشت‌ها جلوگیری کنیم.»

وزیر جهاد کشاورزی گفت: «علاوه بر این که لازم است از هدر رفت آب در دشت‌ها جلوگیری کنیم باید در بحث مصرف آب نیز اقداماتی انجام دهیم. باید گفت بیشترین مصرف آب به طور طبیعی در بخش کشاورزی انجام می‌گیرد. همانطور که در تمام جهان بیشترین مصرف آب به بخش کشاورزی آنها تخصیص داده می‌شود. متوسط آب در کشاورزی در دنیا ۷۰ درصد است و در ایران این رقم به علت مشکلاتی چون گرم و خشک بودن اقلیم کشور بیشتر است.

او با اشاره به اینکه یکی از جاهایی که باید در مدیریت مصرف آب مورد توجه است بخش کشاورزی کشور است، توضیح داد: وزارت جهاد کشاورزی با کمک دست‌اندرکاران در دو مسیر گام برداشته است. چگونگی رساندن آب به مزرعه یکی از این اقدامات است. در سال‌های اخیر از نظر سرمایه گذاری بیشترین میزان سرمایه گذاری دولتی در این بخش صورت گرفته. استحصال آب و رساندنش با کمترین هدر رفت به پای گیاه مدنظر وزارت جهاد کشاورزی است که به آن راندمان آبیاری می‌گویند. در واقع راندمان آبیاری کمترین هدر رفت آب در مسیر رسیدن به پای گیاه است. سالانه ۲ درصد راندمان آبیاری افزایش پیدا کرده است. افزایش بهره‌وری آب نیز مساله مهمی است که جای کار بسیار دارد و لازم است به وسیله دانش٬ تکنولوژی و تجربه بهره وری آب را بالاتر ببریم.

حجتی ادامه داد: ارزش اقتصادی گیاه چقدر است و چه محصولی با چه درآمدی باید کشت شود و چه محصولی در داخل تولید شود و یا از خارج وارد شود تمام مسائلی است که باید مد نظر قرار گیرد. در ارتباط با این مسائل جهت گیری وزارت جهاد کشاورزی واردات محصولاتی است که در تابستان، آب بیشتری نیاز دارند٬ چون در تابستان ما در کشور محدودیت بیشتری در ارتباط با آب داریم و آب سبز در کشور وجود ندارد و در این فصل ما بیشترین تبخیر را در کشور شاهد هستیم و به علاوه محصولات این فصل عمدتا آب بر هستند. به طور مثال واردات ذرت از خارج، جهت گیری ما در ارتباط با واردات محصولاتی است که به آب تابستانه نیازمندند و در جهت گیری دوم محصولی که بهار کشت می‌کردیم را با توجه به دانش و تجربه به سمت کشت پاییزه سوق دادیم. قدم‌های موثری در این زمینه برداشته شده است و شاید بتوان گفت در میانه راه هستیم. ما توانستیم یک میلیون تن را در کشت پاییزه تولید کنیم. جهت‌گیری سوم وزارت جهاد کشاورزی کشت نشایی است که این نوع کشت ۲۵ تا ۳۰ درصد مصرف آب را کاهش می‌دهد و به جای اینکه بذر در خاک کاشته شود و دو تا سه بار آبیاری انجام گیرد، بذر در گلخانه به شکل نشایی تولید می‌شود. این مسئله به سرعت در حال توسعه است.

حجتی یکی دیگر از راهکارهای وزارت جهاد در مصرف بهینه آب و افزایش بهره وری آب را توسعه کشت گلخانه‌ای دانست و گفت: «یکی از راهکارهای مهم ما توسعه کشت گلخانه‌ای است که امیدواریم با همکاری وزارت نیرو محدودیت تخصیص آب گلخانه‌ها را مرتفع کنیم که این مسئله تاثیر بسزایی بر بهره وری آب دارد. کشت گلخانه‌ای میزان بهره وری آب را در برخی محصولات جالیزی تا 10 برابر افزایش می‌دهد. برای اولین بار در نیمه اول سال ٬۹۷ ۱۴۰۰هکتار توسعه گلخانه‌های کشور را شاهد بودیم. که این رقم تقریباً دو برابر سال گذشته است و این روند توسعه‌ای همچنان ادامه دارد. در ارتباط با کشت گلخانه‌ای باید گفت بخش عمده‌ای از کشور ما از لحاظ اقلیمی آماده این نوع کشت است. با کشت گلخانه‌ای با کمترین مصرف انرژی می‌توانیم محصولات غیرفصل را تولید کنیم و این یک مزیت محسوب می‌شود. علیرغم اینکه هر سال نسبت به سال قبل آب کمتری در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد مسئله توسعه گلخانه‌ها می‌تواند تاثیر مهمی بر افزایش بهره وری و مدیریت آب داشته باشد.»

او ادامه داد: با توجه به این که سال قبل به لحاظ کشاورزی و میزان آب سال سختی را داشتیم، آمار واردات و صادرات هشت ماهه امسال در ارتباط با مواد غذایی نشان می‌دهد که تراز غذای کشور در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 1.2 میلیارد دلار بهبود یافته و از منفی 3.5 میلیارد دلار در سال 96 به منفی 2.3 میلیارد دلار رسیده است.

وزیر جهاد کشاورزی در ارتباط با افزایش بهره وری آب طی سال‌های اخیر اعلام کرد: طبق گزارشی که توسط کمیسیون آب و کشاورزی اتاق ایران تهیه شده است میزان بهره وری آب در طول سال‌های اخیر رشد ۶ درصدی داشته. این رقم، رقم بسیار قابل توجه و خوبی است اما ما هنوز قانع نیستیم و به فکر بیشتر کردن این عدد هستیم. علاوع بر این، آمار نشان می‌دهد از ۰.۹کیلوگرم ماده خشک به ازای مصرف یک مترمکعب آب به عدد ۱.۳۲ رسیده‌ایم. این افزایش بهره وری با استفاده از بذور جدید و افزایش مکانیزاسیون کشاورزی است که بهره وری را افزایش داده است.

حجتی ادامه داد: امیدواریم در بخش مدیریت بتوانیم تعادل بخشی را محقق کنیم و راندمان آبیاری و افزایش بهره‌وری را بالا ببریم. در طول این پنج سال بیشترین سرمایه‌گذاری در مزرعه انجام شده است، در زمینه سرمایه‌گذاری‌های زیر ساختی برای افزایش راندمان و بهره وری آب علاوه بر این ما امیدواریم بتوانیم فرهنگ‌سازی و توجه به آب را در کشور بیشتر کنیم.

پس از سخنان وزیر جهاد کشاورزی، تفاهم نامه طرح بهره وری آب کشور توسط محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی و غلامحسین شافعی رئیس تاق بازرگانی،صنایع و معادن ایران امضا شد.