یک دکترای باغبانی گفت منشأ گیلاس نواحی اطراف دریای خزر و دریای سیاه است.

دکتر اسفندیار حسنی مقدم ، بیان کرد گیلاس متعلق به خانواده رزاسه ، زیرخانواده پرونوئیده ، جنس پرونوس و زیر جنس سراسوس است.

وی اضافه کرد منشأ گیلاس نواحی اطراف دریای خزر و دریای سیاه است و به نظر می‌رسد که در زمان‎های قدیم به اروپا برده شده است. بیشتر ارقام تجاری گیلاس دنیا از اروپا منشأ گرفته‌اند ولی تعدادی از ارقام مهم در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح شده‌اند.

حسنی مقدم ادامه داد از میان میوه‌های منطقه معتدله گیلاس به دلیل زودرس بودن ، رنگ زیبا و مزه دلپذیر بر اکثر میوه‌ها برتری یافته است. از طرفی گیلاس به دلیل کوتاه بودن دوره رشد تا رسیدن میوه از هزینه‌های داشت کمتری برخوردار است.

این مدرس دانشگاه‎های لرستان افزود: بر اساس آمار نامه فائو در سال 2005 تولید جهانی گیلاس و آلبالو بالغ بر یک میلیون و هشتصد هزار تن است که کشورهای ترکیه ، آمریکا ، ایران ، آلمان و روسیه مقام‎های اول تا پنجم را در این زمینه دارند.

وی اظهار کرد: ایران با سطح زیر کشت حدود25700 هکتار و میزان تولید حدود 224 هزار تن مقام سوم تولید گیلاس و آلبالوی جهان را بعد از ترکیه وآمریکا دارد.

حسنی مقدم گفت: تولید میوه با کیفیت و کمیت بالا تنها به رعایت اصول صحیح کاشت و داشت محدود نمی‌شود ، بلکه آشنایی با فرآیندهای تشکیل جوانه گل ، نحوه گرده‌افشانی ، کاربرد زنبور عسل در هنگام گرده‌افشانی ، نیاز درختان میوه خزاندار به ارقام گرده‌دهنده سازگار و نحوه آرایش ارقام گرده‌دهنده بسیار ضروری و سودمند است.

این پژوهشگر باغبانی خاطرنشان کرد: میزان تشکیل میوه اولیه نقش مهمی را در میوه‌کاری مدرن برعهده دارد. تنها زمانی می‌توان محصول زیادی را انتظار داشت که شرایط گرده­ افشانی و لقاح مناسب باشد. این دو فرآیند تحت تأثیر عوامل محیطی ، تغذیه مواد معدنی و ساختار ژنتیکی درخت قرار می‌گیرد.

وی یادآور شد: گیلاس دارای خودناسازگاری گامتوفیتیک است که توسط یک مکان ژنی با چندین فرم آللی کنترل می‌شود؛ خودناسازگاری گامتوفیتیک یک مکانیسم ژنتیکی برای جلوگیری از خویش‌آمیزی و ترغیب به دگر‌آمیزی در تعدادی از گیاهان گلدار است.

حسنی مقدم اضافه کرد: ارقامی که دارای ژنوتیپ خودناسازگاری مشابه هستند ، تشکیل یک گروه دگرناسازگاری می‌دهند و قادر به گرده‌افشانی و تلقیح با یکدیگر نیستند. در باغات تجاری گیلاس جهت اطمینان از تشکیل میوه کافی باید ارقامی که دارای ژنوتیپ خودناسازگاری متفاوت و همپوشانی گلدهی کافی هستند ، با هم کاشته شوند.

این محقق باغبانی تصریح کرد: اکثر ارقام گیلاس خودناسازگارند و بدون درخت گرده‌زای مناسب و سازگار محصول اقتصادی تولید نخواهند کرد. همچنین بعضی از ارقام گیلاس در گروه‌های دگرناسازگاری قرار می‌گیرند و نمی‌توانند همدیگر را گرده‌افشانی و تلقیح کنند. به همین دلیل گاهی کاشت دو رقم مختلف نیز مشکل تلقیح را حل نخواهدکرد.

وی ادامه داد: متاسفانه در کشور ایران باغات زیادی به دلیل عدم اطلاع باغداران از این موضوع احداث شده­ اند که بعد از چندین سال با مشکل میوه­ دهی روبرو شده و نیاز به اصلاح دارند. بنابراین برای حل این مشکل باید وجود سازگاری و ناسازگاری در بین ارقام مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

حسنی مقدم افزود: در نهایت با توجه به نتایج حاصل شده از این تحقیق اگر چه کلیه آلل­‎های خودناسازگاری با استفاده از تکثیر اختصاصی آلل­‎ها مشخص نشدند ولی نتایج این بررسی نشان می­‎دهد که این روش یک روش سریع و موثر برای تعیین ژنوتیپ خودناسازگاری در ارقام گیلاس است.