تهدید جدی منابع آبی با کشت محصولات آب بر/ لزوم جایگزینی کشت‌های نوین به جای روش‌های سنتی
در سال گذشته بیش از ۷۶۸ هزار تن هندوانه با قیمت حدودی ۹۰۰ تومان به کشور‌های دیگر صادر شد که با درنظر گرفتن هزینه آب مصرفی برای تولید هر کیلو هندوانه توجیه اقتصادی ندارد.
به گزارش خبرگزاری میزان، ایران در زمینه کشت محصولات کشاورزی در جهان جایگاه ویژه‌ای دارد و هر ساله ارز قابل توجهی را با صادرات محصولات نصیب کشور می‌کند.
البته بخش عظیمی از این محصولات کشاورزی از نوع جالیزی است که با توجه به قرار گیری ایران در منطقه‌ای گرم و خشک و به دلیل محدودیت منابع آبی می‌تواند مشکل ساز باشد.
این درحالی است که تولید محصولات آب بر در مقایسه با محصولات کم آب برتری خاصی ندارد و در برخی موارد ممکن است با قیمتی کمتر در بازار‌های داخلی و خارجی به فروش برسد.
نکته حائز اهمیت اینجاست که برای تولید هر کیلوگرم محصول آب بر چندین لیتر آب مصرف می‌شود که با محاسبه قیمت هر لیتر آب رقم آن بیشتر از قیمت محصول تولیدی می‌شود، اما به دلیل قیمت پایین آب کشاورزی در کشور ممکن است برای کشاورزان چندان اهمیتی نداشته باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد هندوانه، خربزه و خیار رتبه اول تـا سوم را در سطح محصولات جالیزی کشور به خود اختصاص داده اند که برای تولید هر کدام از این محصولات آب قابل توجهی مصرف می‌شود.
با وجود مصرف بالای آب در تولید محصولات جالیزی، اما این محصولات با قیمت های بسیار ناچیزی به دیگر کشور‌ها صادر می‌شود که ممکن است درآمد ارزی حاصل از صادرات این محصولات حتی هزینه آب مصرفی را نیز جبران نکند.
بررسی آمار گمرک در سال گذشته نشان می دهد که بالغ بر ۷۶۸ هزار تن هندوانه به ۳۵ کشور جهان صادر شده است.
در بین خریداران هندوانه کشور‌های اروپایی دیده می‌شود که با وجود منابع آبی بالا ترجیح می‌دهند محصولات آب بر را وارد کنند و برای کشت آن آبی مصرف نکنند.
البته با صادرات هندوانه در سال گذشته بیش از ۱۵۷ میلیون دلار درآمد ارزی نصیب کشور شد، اما هزینه آب مصرفی برای تولید هندوانه‌های صادراتی بیش از این رقم بوده است.
هر کیلو هندوانه صادراتی ۹۰۰ تومان
با در نظر گرفتن درآمد ریالی از صادرات هندوانه و حجم آن می‌توان فهمید که هر کیلو هندوانه با رقم حدودی ۹۰۰ تومان به کشور‌های دیگر فروخته شده که در مقابل هزینه آب مصرفی رقم ناچیزی است.
در همین راستا مجتبی شوریان کارشناس حوزه آب در خصوص کشت محصولات آب بر اظهار کرد: این موضوع اصلاح الگوی کشت را می‌طلبد که باید از سوی وزارت جهاد کشاروزی پیاده سازی شود و با توجه به پتانسیل هر منطقه کشت برخی محصولات ممنوع اعلام شود و باید برخی محصولات تولید شان در برخی مناطق توسعه یابد.
وی افزود: به طور مثال در دشت های جنوبی کشور که جزء دشت های گرم و کم آب به شمار می‌رود تولید هندوانه توجیه اقتصادی ندارد و به دلیل آب بر بودن تولید آن ارزش افزوده قابل توجهی نیز ندارد.
شوریان خاطرنشان کرد: باید کشاورزان این آگاهی را پیدا کنند که کشت محصولات آب بر از لحاظ پایداری منابع آبی به کشور لطمه وارد می‌کند و اجرای آن باید با قوانینی صورت گیرد که در صورت تخلف کشاورزان و کشت محصولات ممنوعه با جریمه یا ممنوعیت کشت یک ساله روبرو شوند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه عنوان کرد: باید قبل از بحرانی شدن وضعیت منابع آبی به فکر اصلاح الگوی کشت در کشور بود تا با پیشگیری بتوان راهی برای حفظ منابع آبی پیدا کرد.
وی تاکید کرد: روش‌های پیشرفته آبیاری در بیشتر کشور‌های جهان جایگزین روش‌های آبیاری سنتی شده است که باعث جلوگیری از هدررفت آب می‌شود و از طرفی باید توسعه کشت گلخانه‌ای در مناطق گرمسیر ترویج یابد.