به گزارش ایرنا ، کشت دوم برنج طی یک دهه اخیر در مازندران رونق یافت و به روش ثابتی برای افزایش درآمد برخی کشاورزان تبدیل شده است ، ولی نگاه افراطی به این روش بدون توجه به خط قرمزهای تعیین شده از سوی کارشناسان هر ساله تبعاتی را در پی دارد که طغیان آفت کرم ساقه خوار نسل سوم و چهارم در سال جاری از جمله آن است.

پارسال نیز سرمای زودرس شهریور ماه کشت دوم برنج مازندران را در معرض تهدید قرار داده ، بخشی از شالیزارها را بی ثمر گذاشته بود ولی با این وجود و به رغم هشدار رسمی جهاد کشاورزی مازندران و مرکز تحقیقات برنج ایران مستقر در آمل ، امسال نیز بسیاری از شالیکاران به توصیه های کارشناسان بی توجهی کردند تا این روزها مجبور شوند چند برابر نیاز معمول شالیزار سموم مختلف خریداری کرده و مصرف کنند ، در حالی که نتیجه بخشی این کار هم با تردید مواجه شده است.

طبق اظهارات رسمی کارشناسان موسسه تحقیقات برنج ایران و همچنین مدیریت حفظ نباتات جهاد کشاورزی مازندران ، کرم ساقه خوار نسل اول و دوم که برای کشت نخست برنج تهدید محسوب می شود ، با عملی کردن توصیه های کارشناسان از سوی کشاورزان نظیر شخم زمستانه و از بین بردن علف های هرز کنار مزرعه طی چند سال گذشته نه تنها به مرحله طغیان نرسید ، بلکه حتی مصرف سم دیازینون و گرانوله نیز در این مدت بشدت کاهش یافت به طوری که امسال مصرف این سم تا ۵۰ درصد در اراضی استان کمتر گزارش شده است.

آمار رسمی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نشان می دهد که امسال ۲۱۴ هزار و ۳۰۰ هکتار از زمین های استان زیر کشت اول برنج رفته و تاکنون بیش از ۹۰ درصد محصول نیز برداشت شد و همزمان بیش از ۵۰ هزار هکتار از همین اراضی که عمده آن درحوزه آبریز هراز واقع است به روش نشای مجدد زیر کشت دوم رفت. با این که سطح زیر کشت نشای مجدد کمتر از یک چهارم از سطح زیر کشت اول است ، ولی گزارش های رسمی سم فروشان و جهاد کشاورزی و همچنین مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا نشان می دهد که مصرف سم علیه کرم ساقه خوار در این اراضی تا ۲ برابر بیشتر از کل میزان مصرف کشت اول بوده است.

کشت دوم برنج در مازندران به دو روش پرورش ساقه و نشاء مجدد انجام می شود ولی برای هر دو روش علاوه بر وجود آب کافی ، شرایط آب و هوایی مناسب و گرمای تابستانی مهم تلقی می شود ، موضوعی که امسال نیز همانند سال گذشته مورد بی توجهی قرار گرفته است.

جهاد کشاورزی مازندران و مرکز تحقیقات برنج امسال هم مانند سال گذشته بیستم ماه مرداد را پایان زمان کشت دوم برنج اعلام کردند ، ولی مشاهدات عینی نشان می دهد که بسیاری از کشاورزان این خط قرمز را تنها به خاطر فراوانی آب و بدون توجه به وضعیت آب و هوایی و انجام اقدامات پیشگیرانه علیه آفت کرم ساقه خوار نادیده گرفته اند.

از نظر کارشناسی شرائط آب و هوایی گرم تابستان و تداوم آن در نخستین ماه از فصل پائیز برای به بار نشتن خوشه های برنج کشت دوم ضروری است، ضمن این که کشاورزان باید نسبت به طغیان کرم ساقه خوار نسل سوم و چهارم هم هوشیار بوده و اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهند.

طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی مازندران پارسال حدود ۱۰۵هزار هکتار از زمین های شالیزاری استان به دو روش پرورش ساقه یا دونوچ و نشاء دوباره زیر کشت رفته بود و امسال هم پیش بینی ها فراتر از سال گذشته است.

کشت دوم برنج به روش نشاء مجدد همانند کشت اول نیازمند صرف هزینه های شخم و شیار، دستمزد نشاکاری، آبیاری و سمپاشی و دیگر کارهای ضروری برای نگهداری است ولی امسال تاکنون هزینه ها برای تهیه سموم و کم اثر بودن آن در از بین بردن آفت کرم ساقه خوار هزینه اضافی زیادی را به کشاورزان تحمیل کرده است.

سمپاشی ‌های کم اثر

این که شرایط و میزبانی تخم ریزی نسل اول و دوم کرم ساقه خوار از سطح حدود ۲۱۵ هزار هکتار به کمتر از ۵۰ هزار هکتار برسد و امروز کشاورزان شاهد طغیان این آفت در اراضی شالیزاری استان باشند به گونه ای که حتی سمپاشی‌ های مداوم هم تاثیری نداشته باشد ، امری دور از انتظار نیست ، اما نکته ای که مهم است علاوه بر خطر پذیری و ضرر قابل توجه کشاورزان ؛ ضریب ماندگاری سموم باقی مانده در محصول و افزایش آلودگی خاک بسیار نگران کننده است.

کارشناسان حفظ نباتات در مازندران توسعه کشت دوباره برنج را به لحاظ فنی اصلا توصیه نمی کنند ، اما در عین حال می گویند بی ‌توجهی کشاورزان در مدیریت خزانه ‌گیری برای کشت دوم سبب شد تا ضریب آسیب ‌پذیری در اثر طغیان آفت کرم ساقه‌ خوار برنج چندین برابر شود.

مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا از حضور شالیکاران در فروشگاه ‌های سموم کشاورزی آمل، بابل، محمودآباد، بابلسر و فریدونکنار برای خرید و انجام سمپاشی‌ های چند باره نشان می‌دهد که کشت دوم موجب شیوع بیماری و آفات بویژه کرم ساقه خوار شده است و شالیکاران برای مهار آن مجبور به مصرف سموم بیشتر شدند.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور مستقر در آمل به خبرنگار ایرنا گفت : رطوبت مناسب و نشاء سبز همواره از عوامل مهم تداوم نسل کرم ساقه خوار در شالیزارها است و امسال به دلیل وجود آب بیشتر و افزایش قابل توجه نشا کاری مجدد ، شاهد طغیان این آفت در شالیزارهای استان مازندران هستیم.

مهرداد طبری با بیان اینکه تا ۷۰ درصد نسل سوم کرم ساقه خوار در زمان خزانه گیری مجدد برای کشت دوم قابل مهار و مدیریت بوده است، توضیح داد : بی توجهی کشاورزان در مدیریت خزانه گیری بویژه نکشیدن توری روی خزانه با هدف جلوگیری از تخم ریزی پروانه های نسل دوم کرم ساقه خوار روی بوته نشاء سبب شد تا با انتقال بوته نشا به زمین اصلی شاهد طغیان این آفت باشیم.

وی در عین حال به اهمیت سم پاشی صحیح و مدیریت در مبارزه با آفت کرم ساقه خوار اشاره کرد و بیان داشت : اگر مقدار سم، زمان سمپاشی و اصل بودن سم مورد توجه قرار بگیرد ، می توان محصول شالی را از حمله این آفت نجات داد.

طبری که دکترای گیاه پزشکی و حشره شناسی کشاورزی دارد ، گفت : مهیا نبودن شرایط لازم از جمله کشت هماهنگ، ارقام یکسان ، تسطیح و یکپارچه سازی زمین های شالیزاری و از همه مهم تر پائین بودن سرانه زمین سبب شده است تا همواره شاهد حضور کرم ساقه خوار بالغ، نابالغ و پروانه در یک منطقه باشیم و در نتیجه سم پاشی ها هم کارایی لازم را ندارند.